طراحي مدل سنجش ريسك مالياتي و بررسي اثر آن بر ارزش شركت‌هاي پذيرفته‌شده در بازار سرمايه ايران

Designing a Tax Risk Assessment Model and Its Effect on the Value of Companies Listed on the Iranian Capital Market

هدف: هدف اوليه اين پژوهش طراحي مدل سنجش ريسك مالياتي براي شركت‌هاي پذيرفته‌شده ‌در بورس اوراق بهادار تهران است. از اهداف ديگر اين پژوهش بررسي تأثير ريسك مالياتي بر ارزش شركت در چارچوب مدل‌هاي قيمت‌گذاري دارايي‌هاي سرمايه‌اي و همچنين مقايسه قدرت توضيح‌دهندگي مدل‌هاي قيمت‌گذاري دارايي‌هاي سرمايه‌اي چندعاملي در رابطه ريسك مالياتي و ارزش شركت است. روش: اين پژوهش كاربردي بوده و از نوع تحليلي ـ تبييني است. جامعه آماري اين پژوهش، كليه شركت‌هاي پذيرفته‌شده‌ در بورس اوراق بهادار تهران طي سال‌هاي 1390 تا 1396 بوده و نمونه آماري با استفاده از روش حذفي تعداد 103 شركت انتخاب شده است. يافته‌ها: در اين پژوهش مدلي براي سنجش ريسك مالياتي ارائه شد. در اين مدل متغيرهاي كمي و كيفي كه بيشترين تأثير را بر شكاف مالياتي داشتند، شناسايي شدند و در نهايت ريسك مالياتي از باقي‌مانده اين مدل به دست آمد. نتايج پژوهش نشان داد كه ريسك مالياتي در هر چهار مدل قيمت‌گذاري دارايي‌هاي سرمايه‌اي بر ارزش شركت تأثير معنادار و منفي دارد. نتيجه ديگر اين پژوهش نشان داد كه مدل قيمت‌گذاري پنج‌ عاملي بهتر از ساير مدل‌ها توانايي تبيين رابطه ريسك مالياتي و ارزش شركت را دارد. نتيجه‌گيري: آگاهي از اثر ريسك مالياتي بر ارزش شركت به سهام‌داران كمك مي‌كند در مواقعي ‌كـه قوانين مالياتي ‌كشوري تجديد نظر مي‌شود، تصميم‌هاي لازم و صحيحي اتخاذ كنند، زيرا هر يك از اين تصميم‌ها بر ارزش شركت و قيمـت سـهام آن و در نهايـت ثـروت سهام‌داران و رضايت آنان از شركت، تأثيرهاي متفاوتي خواهند داشت.

Objective: This study is primarily aimed at designing a tax risk assessment model for companies listed on the Tehran Stock Exchange. This research is also aimed at investigating the impact of corporate tax risk on capital asset pricing models and comparing the explanatory power of multifactor capital asset pricing models in relation to corporate tax and a firm’s value. Methods: This research is an applied and analytical-explanatory. The statistical population of this study have all been selected from companies listed on the Tehran Stock Exchange between 2011 and 2017 and the statistical sample has been selected using systematic elimination method of 103 companies. Results: In the study, a model for the assessment of tax risk has been presented. In this model, the quantitative and qualitative variables that had the greatest impact on tax gap were identified and the tax risk was ultimately obtained from the remainder of this model. The results of the study showed that tax risk, in all four models of capital asset pricing, has a significant and negative impact on the value of the company. Another result of the study found that the five-factor pricing model is better able to explain the relationship between tax risk and a company’s value. Conclusion: Understanding the impact of tax risk on a company’s value helps shareholders to make the right decisions when national tax laws are revised. This is mainly because each of these decisions will have different effects on the company's value and its stock price and ultimately the shareholders' wealth and their satisfaction with the company.