اثر تنش خشكي بر القاي خواب تابستانه و تسهيم ماده خشك در اكوتيپ‌هاي يونجه (.Medicago sativa L)

ارزيابي پتانسيل اكوتيپ هاي يونجه از نظر نحوه تسهيم زيست توده به بخش هاي قابل برداشت و غير قابل برداشت در شرايط تنش خشكي و القاي خواب تابستانه، مي تواند به انتخاب رقم مطلوب، متناسب با هدف برنامه اصلاحي و نظام زراعي مورد نظر، كمك كند. به منظور بررسي اثر تيمارهاي آبياري شامل؛ آبياري كامل (بدون تنش خشكي) و قطع آب به مدت 20، 40 و 60 روز (تنش خشكي) بر رشد و عملكرد 10 اكوتيپ يونجه، چهار آزمايش جداگانه در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر (كرج) به مدت دو سال (97-1395) اجرا شدند. نتايج نشان داد كه در شرايط تنش و بدون تنش، اكوتيپ هاي گرمسيري نيكشهري ويزدي با رشد مجدد سريع و اكوتيپ سردسيري KFA6 با بيشترين تعداد ساقه در واحد سطح، بالاترين قابليت زنده ماني را در شرايط القاي خواب تابستانه داشتند. در تيمار آبياري كامل بيشترين مقدار زيست توده (17.31 تن در هكتار) توليد شد و بالاترين عملكرد بخش غير قابل برداشت (7.02 تن در هكتار) در تيمار40 روز قطع آبياري مشاهده شد. در كليه تيمارهاي آزمايشي، اكوتيپ KFA6 با 15.76 و اكوتيپ يزدي با 15.71 تن در هكتار بيشترين مقدار زيست توده را به ترتيب در بين اكوتيپ هاي سردسيري وگرمسيري توليد كردند، بنابراين به نظر مي رسد كه مي توان از اين اكوتيپ ها براي انجام تلاقي در گروه خود استفاده كرد. از نظر نحوه تسهيم زيست توده، اكوتيپ هاي KFA17، KFA6 و يزدي به ترتيب با نسبت هاي 1.63، 1.43 و 1.40، بيشترين نسبت بخش قابل برداشت به بخش غيرقابل برداشت را داشتند، در نتيجه اكوتيپ هاي داخلي در تيمارهاي آبياري گزينه هاي مناسبي جهت توليد علوفه محسوب مي شوند. از نظر نحوه تسهيم علوفه (نسبت برگ به ساقه)، اكوتيپ بغدادي در بين اكوتيپ هاي يونجه مورد ارزيابي بالاترين نسبت برگ به ساقه را دارا بود (1.29). اين اكوتيپ در تيمارهاي آبياري كامل و قطع آبياري نيز بالاترين كيفيت علوفه را داشت. بر اساس نتايج اين آزمايش در صورتي كه هدف برنامه اصلاحي يونجه، توليد محصول در شرايط بدون تنش و تنش، همزمان براي بهبود عملكرد علوفه و عملكرد بخش غير قابل برداشت باشد، اكوتيپ گرمسيري يزدي و اكوتيپ سردسيري KFA6 گزينه هاي مناسبي خواهند بود.