ارزيابي تأثيرات شيوه بهره‌برداري نواري جنگل بر ميزان فرسايش خاك (مطالعه موردي: جنگل چفرود گيلان)

تحقيق حاضر براي نخستين‌بار، نرخ فرسايش خاك را با استفاده از روش راديوايزوتوپي در جنگل‌هاي هيركاني كه با شيوه بهره‌برداري نواري در سه دهه قبل برداشت ‌شده است نشان مي‌دهد. براساس سوابق موجود، عرصه منتخب در پارسل 703 حوزه چفرود گيلان انتخاب شد. در عمليات ميداني، به‌منظور بررسي پايداري خاك، با صفحه مسطح خراشنده، از اعماق مختلف در منطقه مرجع به‌صورت طبقات 2  تا 30 سانتي‌متري (حداكثر عمق نفوذ سزيم) نمونه‌برداري شد. سپس در مناطق مرجع، برداشت‌شده و بهره‌برداري‌نشده، نمونه‌هايي با توجه به طول نوار و وضعيت توپوگرافي منطقه با دستگاه مغزه‌گير هسته برداشت شد. نمونه‌ها مطابق دستورالعمل IAEA آماده و مقدار راديوسزيم آنها در آزمايشگاه سازمان انرژي اتمي شمارش شد. ميانگين فعاليت سزيم 137 نقاط نمونه‌برداري مرجع 5894.1 بكرل بر متر مربع محاسبه شد. بنابراين براي دستيابي به اهداف پژوهش، با استفاده از سه مدل توازن جرمي I و  IIو تبديل تناسبي، مقدار فرسايش در نوار طبيعي برداشت‌نشده اين مقدار 0.2، 0.7 و 0.6 تن در هكتار در سال است، درحالي‌ كه در نوار برداشت‌شده اين مقدار به‌ترتيب 8.87، 5.80 و 4.77 تن در هكتار در سال افزايش يافته است. اين فرايند پس از گذشت 29 سال از بهره‌برداري، به‌طور متوسط، موجب هدررفت خاك به مقدار 1.2 ميلي‌متر در نوار برداشت‌شده و 0.9 ميلي‌متر در قسمت طبيعي در سال شده است. نتايج نشان داد كه از اين روش مي‌توان در بررسي مباحث هيدرولوژي جنگل استفاده كرد. همچنين مي‌توان به تأثير حفاظتي جنگل در كاهش فرسايش و حفظ خاك اشاره كرد.