بررسي غلظت و توزيع بنزن در هواي شهر تهران و پهنه بندي آن با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS)

مقدمه و هدف: آلودگي هوا به عنوان مهم ترين عامل خطر محيطي در جهان معرفي شده است. سرطان زايي بنزن كه يكي از چهار آلاينده منتسب به BTEX (Benzene, Toluene, Ethylbenzene and Xylene) مي باشد، به اثبات رسيده است. اين آلاينده مي تواند به راحتي از طريق استنشاق وارد بدن شده و جذب گردد. در اين ارتباط، مطالعه حاضر با هدف بررسي غلظت بنزن در هواي شهر تهران و پهنه بندي آن با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS: Geographic Information System) در سال 96-1395 انجام شد. روش كار: در اين مطالعه 26 ايستگاه نمونه برداري در نقاط مختلف شهر انتخاب شدند. نمونه برداري در چهار فصل براي تعيين غلظت بنزن و ساير پارامترهاي هواشناسي مانند دما، رطوبت و سرعت باد صورت گرفت. در ادامه، آناليزهاي آماري شامل: آناليز واريانس يك طرفه و آزمون همبستگي داده ها با استفاده از نرم افزارSPSS 22 انجام شد و نسبت به مدل سازي توزيع آلاينده ها با استفاده از نرم افزار Arc GIS اقدام گرديد. يافته ها: نتايج نشان دادند كه از نظر مكاني، حداكثر و حداقل ميانگين سالانه غلظت بنزن به ترتيب مربوط به مركز و شمال شهر با مقدار 45.12±15 و 12.36±8 ميكرو گرم بر متر مكعب بوده است. از نظر زماني نيز فصل پاييز با غلظت 47±17 ميكرو گرم بر متر مكعب داراي حداكثر مقدار و فصل بهار با غلظت 9.82±7 ميكرو گرم بر متر مكعب داراي حداقل مقدار بودند. آناليزهاي آماري نشان دادند كه بين جهت جغرافيايي و وزش باد با انتشار اين آلاينده، ارتباط معنا داري وجود دارد (P 0/01). نتيجه گيري: ميانگين غلظت سالانه بنزن در مناطق جغرافيايي مختلف شهر تهران بيش از مقادير استاندارد هواي پاك بود. در اين ارتباط مي بايست نسبت به كنترل آن اقدامات اساسي انجام شود.