آثار هيستوپاتولوژيك سميت حاد نانوذرات دي‎اكسيد تيتانيوم بر بافت‎هاي آبشش، كبد و روده ماهي آزاد درياي خزر (Salmo caspius)

زمينۀ مطالعه: نانوذرات دي اكسيد تيتانيوم در محصولات تجاري متعددي ازجمله رنگ ها، كرم هاي ضدآفتاب و محصولات خوراكي استفاده‌شده و به طور مستقيم و غيرمستقيم در آبزي پروري قابل‌استفاده است. كاربرد گسترده اين نانوذرات بررسي آثار احتمالي آن بر آبزيان را ضروري كرده است. هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسي آثار هيستوپاتولوژيكي نانوذرات دي اكسيد تيتانيوم آناتاز در آب بر آبشش، كبد و روده ماهي آزاد درياي خزر بود. روش‌كار: در اين مطالعه، 126 ماهي آزاد درياي خزر (4.3±27.46 گرم) به مدت 4 روز در معرض شش غلظت 0، 0.01، 0.1، 1، 10 و 100 ميلي‌گرم در ليتر نانوذرات دي اكسيد تيتانيوم قرار گرفتند. براي تعيين اثرات آسيب بافتي ناشي از نانوذرات دي اكسيد تيتانيوم، در پايان آزمايش، بافت هاي آبشش، كبد و روده ماهيان با تكنيك بافت شناسي مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج: مواجهه كوتاه مدت (4 روز) بچه ماهيان آزاد درياي خزر با نانوذرات دي اكسيد تيتانيوم در غلظت هاي موردمطالعه تلفاتي ايجاد نكرد. بر اين اساس، نانوذرات دي اكسيد تيتانيوم موردبررسي براي بچه ماهيان آزاد درياي خزر جزء مواد نسبتاً غير سمي طبقه بندي شد. مواجهه كوتاه مدت بچه ماهيان آزاد درياي خزر با نانوذرات موردمطالعه تغييرات بافتي ايجاد كرد كه مهم ترين آن‌ها هايپرتروفي، هايپرپلازي، جوش خوردگي تيغه ثانويه، نكروز در بافت آبشش؛ تجمع ملانوماكروفاژها، تجمع سلول هاي خوني، پيكنوز هسته سلول هاي كبدي، واكوئلاسيون و نكروز كانوني در بافت كبد؛ و واكوئلاسيون، ضخيم شدن لامينا پروپريا، تحليل پرزهاي روده و نكروز در بافت روده بودند. نتيجه‌گيري نهايي: نتايج اين پژوهش نشان داد كه اگرچه نانوذرات دي‌اكسيد تيتانيوم در آزمون سم شناسي حاد مرگ وميري ايجاد نكردند و از اين نظر ماده نسبتاً غير سمي محسوب مي شوند، ولي آسيب بافتي مشاهده شده در اين آزمون نشان مي دهد كه اين نانوذرات مي توانند براي ماهي آزاد درياي خزر آسيب زا باشند.