بازخواني و تحليل ابيات دشوار قصيده‌اي با التزام «صبح» از خاقاني شرواني

خاقاني شرواني به‌سبب داشتن ويژگي‌هاي منحصر‌به‌فرد، شيوه‌اي نو و غريب در ادب پارسي پديد آورده است. بهره‌گيري بسيار از ظرفيت‌هاي زباني و ادبي، آگاهي از انواع علوم زمانه خود و كاربرد هنرمندانه آنها در شعر، توصيفات دقيق و گونه‌هاي تازه در صور خيال و ايجاد پيوندها و تناسبات لفظي و معنوي ظريف ازجمله اين ويژگي‌هاست؛ البته اين ويژگي‌هاي خاص بر پيچيدگي اشعار او نيز افزوده است. به همين سبب براي نمايان‌شدن همه نكته‌هاي پنهان و زيبايي‌هاي ادبي و فني شعر او، خواننده بايد دقت و كوشش بسيار داشته باشد. از همين روست كه تاكنون شروح متعددي بر ديوان خاقاني نوشته شده است. با وجود اين، هنوز گره بسياري از مشكلات شعر او ناگشوده مانده است. يكي از قصايد ديوان خاقاني كه اتفاقاً ابيات ديرياب و دشواري نيز دارد، قصيده‌اي است كه خاقاني آن را در مدح خاقان اكبر منوچهر شروانشاه و بستن سد باقلاني و با التزام «صبح» در هر بيت سروده است. در اين پژوهش، ضمن مطالعه و نقد همه شروح پيشين، كوشيده‌ايم تا با بررسي و تحليل نُه بيت دشوار از اين قصيده ـ كه به عقيده نگارندگان به تأمل بيشتري نياز داشته ‌است ـ گام ديگري براي رفع پيچيدگي‌هاي شعري و ايضاح سخن خاقاني برداريم.