ارزيابي علمِ به‌سامان: برنامه فيليپ كيچر در مردم‌سالار‌سازي سياست‌گذاري علم و فناوري

به دليل اعمال سياست‌هاي متعارض با منافع شهروندان، شاهد افزايش بي‌اعتمادي به علم و فناوري در دهه‌هاي اخير بوده‌ايم و در اين سال‌ها همواره مردم‌سالار‌سازي سياست‌گذاري علم و فناوري به عنوان يك راه‌حل اين مسئله مطرح شده است. اما آيا ورود ارزش‌ها و ايده‌آل‌هاي مردم‌سالارانه در فرآيند فعاليت علمي بايسته است؟ و نهاد‌ها و رويه‌هاي علمي چگونه بايد در جهت پاسداشت منافع شهروندان جامعه مردم‌سالار سامان گيرند؟ فيليپ كيچر فيلسوف علم بريتانيايي معاصر معتقد است كه فعاليت علمي در جامعه مردم‌سالار بايد نسبت به ورود ارزش‌هاي مردم‌سالارانه گشوده باشد. وي مدعي است توانسته با طرح برنامه علم به‌سامان، سازوكاري با پشتوانه فلسفي را در جهت ارضاء هنجار فوق ارائه دهد به طوري كه ميان ارزش‌هاي مردم‌سالارانه (برابري و آزادي) و نخبه‌مدارانه فعاليت علمي (عينيت و هدف علمي) جمع كرده باشد. مقاله حاضر به تبيين و بررسي علم به‌سامان به مثابه برنامه‌اي در جهت مردم‌سالار‌سازي سياست‌گذاري علم و فناوري پرداخته و در اين راستا مؤلفه‌هايي چون نسبت ارزش و علم و اهميت علمي به عنوان مهم‌ترين پايه‌هاي فلسفي و فهم كيچر از مردم‌سالاري به مثابه عنصر كليدي از برنامه علم به‌سامان توضيح داده شده است. در ادامه نيز سعي شده در دو بخش با عناوين ايده‌آل علم به‌سامان و تلقي كيچر از مردم‌سالاري، ارزيابي نسبتاً جامعي از استدلال‌هاي شكل‌گرفته حول اين مقوله ارائه شود. در نهايت استدلال شده كه دلايل كيچر در دفاع از برنامه علم به‌سامان در عرصه نظري، ناموجه و نيز با گشودگي نسبت به گونه‌اي از نخبه‌گرايي، در عرصه عمل ناكام است.