تبيين مدل ارتقاي صلاحيت اخلاق حرفه‌اي مهندسان در رشته‌ مهندسي عمران بر اساس نظريه زمينه‌اي

با وجود آنكه درباره نقش اخلاق در حرفه مهندسي، به‌خصوص مهندسي عمران، توافق كلي وجود دارد، اما مدلي كه بتواند بيانگر نحوه ارتقاي صلاحيت اخلاق حرفه‌اي مهندسان عمران باشد، ارائه نشده و تبيين نظري روشني صورت نگرفته است. در اين مطالعه‌ هدف ارائه مدلي براي ارتقاي صلاحيت اخلاق حرفه‌اي مهندسان در رشته‌ مهندسي عمران بود. اين پژوهش درچارچوب رويكرد كيفي و با به كارگيري روش تحقيق داده ‌بنياد انجام گرفته است. ابزار جمع‌آوري داده‌ها مصاحبه‌هاي اكتشافي نيمه ‌ساختار يافته بود. به منظور گردآوري اطلاعات، با به كارگيري روش نمونه‌گيري هدفمند از نوع ديدگاه فرد ماهر با 25 نفر از مهندسان رشته عمران مصاحبه شد. تجزيه و تحليل داده‌ها در سه مرحله كدگذاري باز، محوري و انتخابي انجام گرفت. روايي محتوايي مدل با دو شاخص CVR و CVI بررسي و از طريق ثبات فرايند دستيابي به نتايج، شاخص اعتماد به يافته‌هاي پژوهش حاصل شد. نتايج پژوهش نشان‌دهنده‌ استخراج 487 كد از مصاحبه‌ها و نيز احصاي 42 مفهوم و 13 مقوله بود كه در قالب مدل پاراديمي شامل صلاحيت اخلاق حرفه‌اي مهندسان عمران به عنوان مقوله محوري و شرايط علّي (عوامل فردي و محيطي)، عوامل زمينه‌اي (صلاحيت‌هاي حرفه‌اي)، شرايط مداخله‌گر (فساد اداري و محيط)، راهبردها (برنامه‌ريزي منابع انساني، ساختار سازمان، مسئوليت‌پذيري ‌حرفه‌اي، تعهد حرفه‌اي، افشاگري، همكاري سازمان‌هاي مختلف با مهندسان) و عوامل پس‌آيندي (آثار اخلاق حرفه‌اي) قرار گرفت. مدل ارائه شده مي‌تواند راهنماي عمل براي مهندسان عمران باشد. همچنين با گنجاندن اين مدل در درس اخلاق حرفه‌اي مهندسي و آموزش آن مي‌توان ميزان رعايت كدهاي اخلاقي را در ميان دانشجويان مهندسي عمران افزايش داد.