معيارهاي عدالت توزيعي از ديدگاه قرآن كريم

نظريه‌هاي اقتصادي را مي‌توان با تناسب سه گستره توزيع، توليد و مصرف به سه گروه تقسيم نمود. در اين ميان نظريات توزيع از آن جهت كه با عدالت اقتصادي رابطه تنگاتنگي دارند، از جايگاه و اهميت خاصي برخوردارند. نظام‌هاي اقتصادي از جهت شدت و قوت پرداختنشان به نظريات توزيع قابل تقسيم مي‌باشند. در نظام سرمايه‌داري، نظريات توزيع در كنار نظريات توليد و مصرف از قوت كمتري برخوردارند. در اقتصاد اسلامي به دليل اهميت داشتن عدالت اقتصادي، نظريه توزيع از همان ابتدا مورد بحث قرار گرفته است. مي‌توان پيش‌آهنگ اين امر را كتاب اقتصادنا معرفي كرد. اين مقاله در صدد پاسخ به اين پرسش است كه اقتصاد چگونه مي‌تواند از تخصيص و توزيع كارآمد منابع (طبيعي ـ انساني) و درآمد برخوردار باشد؟ به عبارت ديگر در اقتصاد اسلامي تخصيص و توزيع منابع (طبيعي ـ انساني) و درآمد بر اساس چه معيار يا معيارهايي صورت مي‌پذيرد؟ هندسه حاكم بر اين معيارها چگونه است؟ روشي كه در بيان اين نظريه پيموده شده است، پرداختن به معيارهاي توزيعي و طبقه‌بندي كردن آن‌هاست. در واقع در اين روش، هر نظريه توزيع مي‌بايست به معرفي معيارهاي توزيعي مورد نظر خود پرداخته و به صورت منطقي، رابطه بين آن‌ها را روشن سازد. در نظريه توزيع از ديدگاه قرآن كريم، پنج معيار توزيعي نقش‌آفرين هستند. اولين معيار كه مي‌توان از آن به عنوان اصلي‌ترين معيار عمومي توزيع ياد كرد، كاهش نابرابري در درآمد است. چهار معيار ديگر يعني: نياز واقعي ضروري، كار مباشري، نياز واقعي متوسط شخصي (در حد كفاف و شأن) و نياز واقعي متوسط ديگران (در حد كفاف و شأن)، معيارهاي اختصاصي مي‌باشند.