نقد و بررسي انگاره مصلحت‌انديشي قرآن در بيان خلاف واقع

حكيمان استفاده از دروغ براي رسيدن به مصلحتي مهم‌تر را جايز مي‌شمارند. آيا مي‌توان حتي احتمال بيان خلاف واقع را به خاطر مصلحتي در مورد كلام خداي حكيم معقول دانست؟ اگر اين احتمال در مورد سخنان خداوند معقول باشد و عدم وقوع آن اثبات نشود، واقع‌نمايي قرآن مورد ترديد خواهد بود. در نتيجه نمي‌توان در حوزه‌هاي معرفتي از هدايت‌هاي قرآني به صورت يقيني بهره گرفت. نوشتار حاضر در ابتدا با روش عقلي و در ادامه از طريق تحليل آيات قرآن، امكان راهيابي القاء خلاف واقع مصلحتي به قرآن كريم را رد كرده است. برخي دليل‌هايي كه براي رد اين مدعا ارائه شده، ناكافي است، ولي تلاش شده برهان‌هاي ارائه‌شده ترميم و تكميل شود و مدعا با برهان عقلي كافي به اثبات برسد و سپس با استناد به قرآن بر صحت اين مدعا تأكيد شود. نتيجه اين است: قرآن كريم مصالحي مانند سطح فهم مخاطب، به زبان قوم سخن گفتن و مسائل هنري را مراعات كرده است؛ ولي لازمه آن، القاء مصلحتي خلاف واقع نيست و هيچ يك از مصاديقي كه به عنوان دروغ مصلحتي مطرح مي‌شود، شاهد بر اين امر نيست.