بازكاوي آرايه «تأكيد الشيء بما يُشبِه نقيضَه» و نقش شناخت آن در تفسير قرآن

از آرايه‌هاي دانش بديع كه با هنجارگريزي دستوري و فريب‌آرايي، سخن را زيبا و گيرا مي‌كند، فنّ «تأكيد الشيء بما يُشبِه نقيضَه» است. اين پژوهش پس از مطالعه كاوش‌هاي ادب‌سنجان در گستره تاريخ دانش بلاغت، در پي پرده‌برداري از سازوكار اين صنعت ادبي و دلالت‌هاي معنايي گونه‌هاي آن رفته است. با كندوكاو نظري در فرايند اين آرايه به دست مي‌آيد كه كاركرد اين فنّ در گزاره‌هاي هنري، مي‌تواند همچون تأكيد، مبالغه، و گاهي تعليق به محال و شبه برهان ادبي باشد. با اين دستاوردها آشكار مي‌شود كه اگر مفسّري در نمونه‌هاي برجسته اين آرايه در قرآن، تنها به برايند تلاش برخي نحوپژوهان بسنده كند، دلالت‌هاي معنايي و نمودهاي زيبايي آيه‌ها را آشكار نكرده و گاه در برداشت از متن دچار لغزش مي‌شود. آشنايي با اين شيوه بلاغي، گاه از حمل بي‌دليل واژگان بر معاني غير ظاهر پيشگيري كرده و در تفسير يكپارچه آياتِ با اين فنّ ادبي نيز ياريگر است.