ساختار‌ تعجب سماعي در زبان گفتار و نوشتار عربي معاصر با تكيه بر معادل‌يابي آن در فارسي (مورد پژوهانه كتاب «الشمس في يوم غائم» و «زهره العمر»)

در زبان عربيِ معاصر، اسلوب هاي تعجبِ سماعي، در مقايسه با اسلوب هاي قياسي آن پركاربردتر و متنوع تر است. هر چند، اين اسلوب‌هاي تعجبِ سماعي، هنوز هم همانند قديم كمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. پژوهشگران به اين مسئله كه ساختارهاي  تعجبِ سماعي نيز خود مي توانند از ساخت هاي ويژه‌اي پيروي كنند، نپرداخته‌اند. همين امر به همراه كاربرد متنوع اين نوع جمله ها در زبان عربي و معادل يابي آن ها در زبان فارسي، بيانگر اهميت پژوهش حاضر است. اين مقاله به دسته بندي 460 جمله تعجبي در دو كتاب «الشمس في يوم غائم» و «زهره العمر» كه اولي به زبان گفتار و دومي به زبان نوشتار نزديك تر است، پرداخته‌است. در اين راستا، پژوهش حاضر بر آن است ابتدا جمله هاي تعجبي سماعي را بر پايه تقابل ميانِ زبان فارسي و عربي توصيف كند. سپس معادل يابي، ساخت و كاربرد جمله هاي تعجبي سماعي در زبان گفتار و نوشتار مورد ارزيابي قرار گيرد تا تفاوت ها و شباهت هاي موجود ميان جمله هاي تعجبي سماعي در فارسي و عربي نمايان شود.يافته‌هاي پژوهش نشان مي دهد كه در زبان گفتار، سبك و آهنگ در تشخيص ساختار جمله‌هاي موردِ اشاره مهمترين نقش را بر عهده دارند. همچنين، تمني، قسم و گاه ضرب‌المثل ها و اصطلاح‌هاي عاميانه، تكيه و تأكيد بسيار مورد استفاده قرار مي گيرند. در زبان نوشتار نيز ساخت هاي تأكيدي نقش پررنگ تري داشته و جمله‌ها با تنوع بيشتري مي آيند. در اين ميان، جمله هاي نماياننده مقدار و مقايسه، اسلوب هاي منفي، اسلوب هاي تأكيدي كه گاهي در قالب جمله‌هاي خبري منفي مانند اساليب حصر، استثنا، تقابل و تباين مي آيند، بسيار اهميت دارند. در معادل يابي به ويژه در زبان گفتار حرف «كه» نقش مؤثري دارد. به نظر مي رسد در زبان نوشتار عربي بيشتر اين جمله‌هاي با ژرف‌ساخت به كار مي روند و در زبان فارسي اغلب با روساخت معادل يابي مي شوند. همچنين، اين پديده در زبان گفتار بيشتر به چشم مي خورد.