بررسي اثر تيمار‌هاي مختلف در شكست خواب بذر گياه دارويي باريجه (Ferula gummosa boiss)

Assessment of the different treatments effect on seed dormancy break in Ferula gummosa Boiss

باريجه متعلق به تيره چتريان يكي از گياهان دارويي و صنعتي و مرتعي با اهميت است. يكي از مشكلات عمده در زمينه اهلي كردن اين گونه وجود خواب بذر بود. بنابراين بررسي شكست خواب بذر در اين گياه ضروري به نظر ميرسد. هدف از اين پژوهش بررسي شكست خواب بذر، جوانه زني و ارزيابي مناسبترين تيمار جهت بر طرف نمودن خواب بذر باريجه است. براي اين منظور تحقيقي به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي با سه تكرار در سال 1392 در آزمايشگاه دانشگاه آزاد اسلامي واحد مشهد انجام شد. جهت انجام آزمايش بذور باريجه از ارتفاعات بينالود شهرستان نيشابور جمع آوري گرديد. براي اين منظور دو آزمايش به صورت آزمايش اول تيمار سرمادهي در چهار سطح (30، 45، 60 و 75 روز) همراه با تيمار اسيدجيبرليك در چهار سطح (شاهد، 250 پي پي پي ام، 500 پي پي ام و 1000 پيپي ام) و در آزمايش دوم سرمادهي در چهار سطح (30، 45، 60 و 75 روز) همراه با تيمار نيترات پتاسيم در چهار سطح (شاهد، 1%، 2%، 3%) اجرا شد. ارزيابي نهايي جوانه زني پس از سه هفته نگهداري در ژرميناتور صورت گرفت. نتايج آزمايش اول نشان داد كه تيمارهاي سرمادهي و اسيد جيبرليك اثر مثبت و معني داري بر جوانهزني بذور اين گياه داشتند و بيشترين درصد و سرعت جوانه زني تحت تاثير سطوح مختلف سرمادهي در تيمار 60 روز سرمادهي مرطوب بهترتيب 5/67% و 45/2 بذر در روز به دست آمد. كمترين درصد و سرعت جوانه زني نيز از تيمار 30 روز سرمادهي مرطوب حاصل گرديد. در بين غلظتهاي مختلف اسيد جيبرليك كاربرد 250 پي پي ام اسيد جيبرليك از بيشترين سرعت جوانه زني بذور (94/1 بذر در روز) را به دست آورد. نتايج آزمايش دوم نشان داد كه سرمادهي و نيترات پتاسيم باعث بهبود خصوصيات جوانه زني اين گياه گرديد و بالاترين سطح نيترات پتاسيم (سه درصد)، بيشترين درصد (66/51%) و سرعت جوانه زني (31/1 بذر در روز) در اين گياه را باعث شد. تيمار عدم مصرف نيترات پتاسيم نيز كمترين ميزان اين صفات (درصد و سرعت جوانه زني بهترتيب 66/31% و 68/0 بذر در روز) را به خود اختصاص داد.

Ferula gummosa owned umbelliferus of medicinal plants, industrial and pasture is important. One of the major problems in the field of these domestication species is the presence of seed dormancy. Therefore, it seems absolutely necessary to evaluation of break seed dormancy in this plant. Aim of this study is dormancy breaking, germination and evaluating the best treatment for the elimination of Ferula gummosa seed dormancy. For this purpose, an experiment was carried out as factorial in based on completely randomized design with three replications in 1392, that it was conducted in the laboratory of Islamic Azad University of Mashhad. To perform the experiment, Ferula gummosa seed were collected from Binalud Highlands city of Nishabur in August 1391. The experiments included cold stratification at four levels (30, 45, 60 and 70 days) with treatment gibberellic acid at four levels (control, 250 ppm, 500 ppm and 1000 ppm) and also cold stratification at four levels (30, 45, 60 and 70 days) with treatment kno3 at four levels (control, 1%, 2% and 3%). The final assessment of germination, after 3 weeks of maintenance conducted on Germinator. The results of the first experiment showed that cold stratification and gibberellic acid had a significant positive effect on germination of Ferula gummosa and the maximum percentage (67.5 %) and rate of germination (2.45 seed/day) were obtained by treatment of 60 days stratification. The lowest percentage and rate of germination was gained by treatment of 30 days stratification. Application of 250 ppm gibberellic acid had the highest germination rate (1.94 seed/day) among different levels of gibberellic acid. The results of the second experiment illustrated that cold stratification and kno3 caused to improve germination properties and the highest level of kno3 caused to gain the highest percentage (51.66 %) and rate of germination (1.31 seed/day). No-application of kno3 had the lowest amount of these properties (percentage and rate germination were 31.66% and 0.68 seed/day, respectively).