نقدِ تجسمي محراب گچبري مسجد ملك زوزن خواف(با تأكيد بر نظام نوشتاري كتيبه‌ها)

توجه به آراستن محراب‌ها در نزد مسلمانان و به‌ويژه ايرانيان داراي ارزش بوده است تا جايي كه بسياري از آن‌ها را مي‌توان به‌منزلۀ اثري هنري مورد نقد و بررسي قرار دارد. در اين پژوهش يكي از اين محراب‌ها كه مربوط به اواخر دوره سلجوقي است، بسان اثر هنري مورد نقد و تحليل تجسمي قرار خواهد گرفت. هدف از نقد و بررسي اين محراب دريافت الگوهاي ساماندهي عناصر بصري، به‌ويژه نظام نوشتاري در كتيبه‌هاي اين محراب مي‌باشد. پيگيري اين هدف مي‌تواند در راستاي فهم مباني طراحي در آثار تجسمي ايرانياسلامي ياري‌گر باشد. هم‌چنين اين مقاله در پي پاسخ به اين پرسش است كه چه عواملي موجب يكسان‌سازي عناصر و وحدت در اجزاي محراب مي‌شوند؟ براي دست‌يابي بدين موارد و در راستاي نقدي روشمند، پس از معرفي و وصف محراب ملك زوزن، مراحلِ بررسي زمينه‌هاي پيدايش اثر و تحليل تجسمي در عناصر تشكيل‌دهنده اين محراب، انجام خواهد شد تا درنهايت به مرحله ارزيابي اين اثر بيانجامد. بر اساس تحليلي اين داده‌ها مي‌توان بيان داشت كه پيوند عناصر تجسمي در محراب، داراي نظم و تشابه ساختاري با يكديگر بوده است. هم‌چنين اين نظم كلي كه بر كل ِصفحه ديده مي‌شود در اجزاي كتيبه نيز حكم‌فرما است و همين مطلب موجي يكپارچگي عناصر محراب مي‌گردد. شيوه نقد در اين پژوهش توصيفي تحليل بوده و در اين راستا، از منابع ميداني و كتابخانه‌اي بهره برده شده است.