بازشناسي اهميت و جايگاه رستاق باخَرز در جغرافياي سياسي-اداري خراسان در دوران اسلامي

باخرز، نام يكي از رستاق هاي كهن خراسان است كه در متون تاريخي دوران اسلامي همواره به آن اشاره شده است. رستاق باخرز از شمال به رستاق جام، از غرب به رستاق زاوه، از جنوب به رستاق زوزن و از شرق به ولايت پوشنگ منتهي مي شده و كُرسي آن شهر تاريخي مالين بوده است كه امروزه ويرانه هاي عظيم آن در حاشيه جنوبي شهر كنوني باخرز خودنمايي مي كند. مروري بر منابع تاريخي و نيز موقعيت قرارگيري اين رستاق، روشن مي سازد كه باخرز داراي گذشته باشكوهي بوده است و بر اين اساس پژوهش پيش رو تلاش كرده است تا با تكيه بر متون تاريخي به ارائه تصويري جامع پيرامون اين رستاق پرداخته و به بازشناسي و تحليل جايگاه سياسي، اجتماعي و فرهنگي آن در پهنه جغرافياي سياسي اداري خراسان بپردازد. نتايج اين تحقيق نشان مي دهد كه رستاق باخرز در دوران اسلامي به دليل قرارگيري بر سر راه هرات نيشابور و نيز مرو هرات و همچنين به دليل برخورداري از شرايط اقليمي مناسب و توليدات كشاورزي متنوع، از اهميت فراواني برخوردار بوده و مراتب رشد و ترقي را در اين دوران طي نموده است. اين روند در خلال قرون متأخر اسلامي و در پي تهاجمات خانمان سوز ازبكان، دگرگون شده و با جدايي هرات از ايران و ترسيم مرزهاي سياسي نوين، باخرز نيز نقش اساسي خود را در تحولات تاريخي از دست داده و به شهرستاني كوچك در حاشيه مرز كنوني افغانستان و ايران تبديل شده است.