تعيين فاصله ايزولاسيون مناسب به منظور توليد بذر استاندارد پنبه رقم مهر در استان اردبيل

Determination of appropriate isolation distance in seed standard production of cotton cv. Mehr in Ardabil province

اين پژوهش به منظور تعيين مناسب­ترين فاصله ايزولاسيون در مزارع تكثير بذر پنبه به مدت دو سال زراعي و در ايستگاه تحقيقات كشاورزي مغان اجرا گرديد. رقم مهر رقم رايج در منطقه به عنوان رقم والد مادري يا تلقيح شونده و دو رقم اكرا برگ قرمز و برگ اكرا به عنوان والد پدري يا تلقيح كننده در نظر گرفته شد. ارقام نشانگر از هر دو طرف با والد مادري به فواصل 80، 160، 240 و 320، 400، 800، 1600 و 3040 سانتيمتر كاشته شدند. در سال دوم بذور به دست آمده از رقم پايه مادري، به صورت آزمايش فاكتوريل و در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي در چهار تكرار كشت شده و پس از سبز شدن و رسيدن به مرحله 6 برگي، تعداد كل بوته­ ها و بوته­ هاي دگرگشن شده شمارش و در نهايت درصد دگرگشني براي فواصل مختلف ايزولاسيون محاسبه گرديد. ميانگين درصد دگرگشني در فواصل مختلف ايزولاسيون در هر دو نشانگر همچنين فواصل ايزولاسيون و اثرات متقابل آنها اختلاف معني­داري با همديگر نشان دادند. ميزان دگرگشني در فاصله ايزولاسيوني 80 سانتيمتري والد مادري از والد پدري برگ پهن قرمز و برگ قرمز اكرا به ترتيب 11 و 5/4% بود. در مجموع براي هر دو والد پدري برگ پهن قرمز و برگ قرمز اكرا در فاصله ايزولاسيوني 80 سانتيمتري بيشترين ميزان دگرگشني اتفاق افتاده ولي در فواصل ايزولاسيوني 80 سانتيمتر تا 400 سانتيمتر، ميزان دگرگشني به شدت كاهش يافته و صفر ­رسيد. نتايج بدست آمده وجود ميزان ناچيز دگرگشني در پنبه را تأييد كرده و ايده مناسبي را براي پژوهش گران در توليد بذور هيبريد و همچنين توليدكنندگان بذر پنبه ارايه مي­نمايد كه با رعايت فاصله ايزولاسيوني حداكثر 4 متر بين ارقام مختلف مي توان با اطمينان كامل بذر خالص و استاندارد توليد كرد.

The current study was carried out to determine the most appropriate isolation distance in seed production cottom farms in two cropping years at Moghan agricultural Research Station. Cotton cv. Mehr as conventional cultivar in this region was cosidered as female parent cultivar or pollen receptive and Red leaf and Okra leaf cultivars were considered as male parent or pollinator. The marker genotypes were planted with distances of 80, 160, 240, 320, 400, 800, 1600 and 3040 cm from both side with mathernal parent. Seeds obtained from female parent cultivar were grown in the second year in factorial experiment with randomized complete block design in four replications and after growing in six-leaved stage the total number of plants and out-crossing plants were counted and percentage of outcrossing were calculated for different isolation distances. The out crossing percentage average in isolation different distances and their interactions in both markers showed significant difference. Out-crossing rate in 80cm isolation distance between female parent with Red leaf and red Okra leaf male parents were 11 and 4.5%, respectively. Totally in both Red and red Okra leaf male parents in 80 cm of isolation distance maximum out-crossing happened but in 80 to 400cm distances it was reduced extremely and teneded to be zero. Results are showing low rate of out-crossing in cotton and giving good idea for researchers in hybrid seed producers to consider maximum 4 cm of isolation distance getting net and standard cotton seed.