فهم مفهوم منفعت عمومي در نظام شهرسازي ايران

بيان مسأله: : منفعت عمومي يكي از زيربنايي‌ترين و مهم‌ترين موضوعات در حوزه‌ي شهرسازي است. اهميت اين موضوع به‌اندازه‌اي است كه هيچ اقدام شهرسازي بدون داشتن توجيهي مبني بر قرارگيري آن در راستاي منفعت عمومي، به انجام نمي‌رسد؛ اما مساله زماني بروز مي‌يابد كه تلقي‌ها از اين‌كه منفعت عمومي چيست و از چه طريقي بايد به دست آيد، متفاوت مي‌شود. در اين شرايط تعيين اين‌كه كدام برنامه‌يا اقدام شهري در راستاي منفعت عمومي است، بسيار دشوار مي‌شود. هدف: با توجه به شكاف عميق موجود در ارتباط با موضوع منفعت عمومي در شهرسازي ايران، اين مقاله تلاش مي‌كند تا نتايج پژوهشي در اين حوزه را كه با هدف فهم رويكرد حاكم بر شهرسازي ايران نسبت به مفهوم منفعت عمومي يا به عبارتي فهم مشترك موجود در شهرسازي ايران از مفهوم منفعت عمومي انجام شده است را ارائه دهد. روش:در اين پژوهش از تحليل محتواي 15 مصاحبه‌ي عميق نيمه ساختاريافته و همچنين تحليل 12 سند قانوني و اسناد و مدارك دو طرح معاصر شهرسازي ايران بهره گرفته شد. مصاحبه‌هاي انجام‌شده، بر مبناي يك شاكله‌ي واحد منتج از بخش مباني نظري و مساله انجام شد. همچنين با توجه به ماهيت پژوهش، كدگذاري تا زمان دستيابي به اشباع داده ادامه‌يافت و به‌منظور كاهش خطا و همسان‌سازي كدها در فرايند تحليل محتوا از روش‌هاي كدگذاري توافقي و قياس دائمي استفاده شد. يافته‌ها: آنچه به‌عنوان يافته‌ي اين پژوهش مي‌توان بيان كرد اين است كه منفعت عمومي در شهرسازي ايران مقوله‌اي عيني، همگاني، رويه‌اي و محتوايي است كه به‌وسيله‌ي نهادهاي رسمي متولي شهرسازي تعيين مي‌شود. نتيجه گيري: علي رغم اين كه نمي توان تبييني رسمي از منفعت عمومي در شهرسازي ايران را به طور مستقيم در اسناد، قوانين و ادبيات شهرسازي پيدا كرد، به نظر مي رسد فهم مشتركي از اين مفهوم در ميان فعالان و فعاليت هاي مختلف حوزه ي شهرسازي قابل فهم است.