تدوين مدل «محله كم‌كربن» به منظور كاربست در برنامه‌ريزي و طراحي شهري

بيان مسأله: رويكرد «كم‌كربن» به عنوان هدفي براي اقتصاد، جامعه و شهر در ابتداي قرن اخير مطرح گرديد. اين رويكرد در سال‌هاي اخير در مقياس‌هاي خرد و «محله‌»هاي شهري پيگيري گرديده است. اما به نظر مي‌رسد در ادبيات علمي شهرسازي در كشور ما به خصوص در مقياس محله هنوز به قدر كافي به آن پرداخته نشده است. هدف: اين پژوهش در پي آن است كه ضمن تدوين مدل نظري «محله كم‌كربن»، به كمك متخصصان داخلي و با رويكرد بومي، شاخص‌هاي آن را به منظور كاربست در راهبردهاي برنامه‌ريزي و طراحي شهري، اولويت‌بندي نموده و اثرگذاري آن‌ها را بررسي نمايد. روش:ابتدا ضمن بهره‌گيري از مطالعات كتابخانه‌اي، بيش از 30 منبع علمي در حوزه توسعه كم‌كربن، مؤلفه‌ها و شاخص‌هاي «محله كم‌كربن» شناسايي و دسته‌بندي گرديده است. پس از آن به كمك پرسشنامه‌اي به شيوه ماتريس، از 9 تن از پژوهش‌گراني كه در اين حوزه موضوعي مطالعه يا پژوهش داشته‌اند، تأثيرگذاري مؤلفه‌ها و شاخص‌ها در تحقق محله كم‌كربن، مورد پرسش قرار گرفته است. تحليل داده‌هاي حاصل از پيمايش، به كمك روش تركيبي «دنپ» انجام گرفت و مدل محله كم‌كربن  در قالب 6  مؤلفه و 19 شاخص تدوين و تحليل گرديد. يافته‌ها: با توجه به يافته ها مهم‌ترين مؤلفه/ شاخص‌ها در تحقق محله كم‌كربن، «اجتماع محلي» و شاخص‌هاي «فرهنگ‌سازي و افزايش آگاهي مردم» و «مشاركت مردمي» است. در دسته شاخص‌هاي مؤلفه «فرم» نيز «زمينه‌گرايي بافت» و «فشردگي بافت» به عنوان اثرگذارترين شاخص‌ها در تحقق محله كم‌كربن شناخته شدند. در اين مدل تحليلي «اجتماع محلي» و «فرم» به عنوان مؤلفه‌هاي اثرگذار (علت) و ساير چهار مؤلفه، به عنوان مؤلفه‌هاي اثرپذير (معلول) شناخته شدند. نتيجه گيري: در نظر گرفتن اولويت‌ها در تحقق محله‌اي با حداقل مصرف انرژي‌هاي تجديدناپذير و حداقل انتشار آلودگي، هدفي است كه بايست به طور جدي از جامعه دانشگاهي به مطالبه‌اي در حوزه تصميم‌سازي و تصميم‌گيري تبديل شود.