گذري بر گذار ستيز محله اي و كاربست آن در محلات شهر ايراني-اسلامي

بيان مسأله: تاريخ شهرها به عنوان امري قصار و شواهد لال، مشحون از آثار و لايه هايي هستند كه در گذر زمان به تدريج در زير لايه هاي جديد پنهان گرديده يا در اثـر عوامل مختلف، در معرض فرسايش و دگرگوني قرار گرفته اند. با اين وجود، قصه تطور شـهرها و عناصر مهم و شاخص آنها در همين لايه ها مضبوط گرديده است. در اين ميان، محلات در شهرهاي سنتي ايراني اسلامي داراي نقشي فراتر از تنها يك محدوده فضايي؛ در بردارنده محل سكنا و فعاليت جمعي از شهروندان و از جايگاه تعريف شده اي در سلسله مراتب توسعه و مديريت امور شهري برخوردار بوده و ماهيت آن در بستر زماني با نگرشي نو قوام يافته است. هدف: لذا نوشتار حاضر قصد آن دارد با بررسي متون تاريخ مند؛ مساله ي فهم محله به عنوان مفهومي با بار فضايي اجتماعي، را در مظروف لايه تاريخي آن (دوره اسلامي) فرمول بندي نموده و ستيز بين محلات شهر ايراني(محلات حيدري نعمتي) را در دوره اسلامي مورد واكاوي قرار دهد. روش:دست يابي به پاسخ مناسب در اين نوشتار به كمك روش توصيف و تحليل اطلاعات و داده هاي گردآوري شده اسنادي و كتابخانه اي صورت گرفته است. آميزه ي اين گروايته ذهني به شهر علاوه بر درك ستيز محله اي در شهر دوره اسلامي؛ مي تواند درك استحاله گرايي ستيز محله اي در شهر ايراني معاصر نيز باشد. يافته‌ها: چنانكه عصاره زمينه حاكم بر ذوب مفهوم ستيز بين محله اي در اين نوشتار نشان مي دهد ديگرگوني مفهوم ستيز محله اي در دوران باستان و قبل از اسلام، با خون و رگ و ريشه پيوند مي خورد و در دوره اسلامي تا دوران معاصر، ايدئولوژي، مذهب و قوميت اهميت پيدا نموده و با آغاز مدرنيزاسيون و ورود سرمايه داري به ايران، اقتصاد و پول قدرت برتر تفكيك كننده گروه ها از يكديگر و اختلافات محله اي را به نمايش مي گذارند. نتيجه گيري: ستيز محله اي كه قبلاً تابعي از فاكتورهاي فرهنگي اجتماعي همچون قوميت، نژاد، زبان، فرقه، دين و مذهب و ... بوده؛ امروزه تابعي از فاكتورهاي مادي و اقتصادي شده و موجبات اقتدار توليد و مصرف شهر را در ميان برخي پيكسل هاي محله اي سبب شده است.