تأثير طرح‌هاي مرتعداري بر توليد، وضعيت و گرايش مراتع (مطالعه موردي: مراتع منطقه خزل شهرستان نهاوند)

طرح هاي مرتع داري از جمله ابزارهاي مديريتي جهت افزايش كميت و كيفيت مراتع در مناطقي كه فشار چرا بر آنها زياد بوده و وضعيت و گرايش آنها رو به قهقرا بوده مي توانند با اجراي صحيح مفيد باشند. به منظور بررسي اثرات اجراي طرح هاي مرتعداري بر توليد، وضعيت و گرايش مراتع اين تحقيق در منطقه خزل شهرستان نهاوند در سال 1393 انجام شد. عواملي نظير توليد، وضعيت و گرايش در 8 سامانه داراي طرح مرتعداري كه در آنها عمليات اصلاح و احياء انجام شده و در 4 سامانه كه طرح براي آنها تهيه شده ولي هنوز پروژه اصلاح و احياء در آنها اجرا نشده است مورد بررسي قرار گرفت. در هر سامانه 30 پلات يك متر مربعي در جهت شيب و بر روي ترانسكت 50 متري مستقر و در داخل آن ها توليد، وضعيت و گرايش اندازه گيري شدند. جهت مقايسه درصد تغييرات عوامل ياد شده در سامانه ها، از آزمون t استفاده شد. نتايج اوليه اطلاعات نشان داد كه وضعيت مراتع در كل سامانه هايي كه داراي طرح بودند، بعد از اجراي طرح بهبود يافته اند و فقط سامانه هاي گورنصيب و سرتزن به علت نداشتن طرح تغييري نكرده بودند. همچنين در خصوص توليد علوفه در كل سامانه هاي داراي طرح به جز ابوالفتح و فارسبان (در سطح 95 درصد)، در سطح 99 درصد داراي اختلاف معني داري بوده و نشان از تأثير طرح هاي مرتع داري بر ميزان توليد علوفه دارد. در همين رابطه مراتع سياه دره با 560 و مراتع دولت آباد با 240 كليوگرم توليد علوفه در هكتار در سال به ترتيب بيشترين و كمترين مقدار را به خود اختصاص داده اند. همچنين آزمون آماري در خصوص وضعيت مراتع داراي طرح نشان از اختلاف معني داري در سطوح 99 و 95 درصد در كل مراتع داشت به طوري كه امتياز سامانه هاي كوتاه دره، سياه دره و دولت آباد بيشترين تغييرات و ساير سامانه ها كمترين تغييرات معني داري را داشته اند. مقايسه گرايش سامانه هاي عرفي مورد مطالعه قبل و بعد از اجراي طرح مرتعداري نشان داد كه گرايش مراتع در سامانه هاي عرفي تاريك دره و ده كبود مثبت شده و در 6 سامانه ديگر كه گرايش ثابتي داشت نيز رو به مثبت گذاشته است. نتيجه گيري كلي نشان داد كه مراتعي كه داراي طرح بوده و در آنها طرح به خوبي اجرا شده است شرايط بهبودي توليد، وضعيت و گرايش حاصل شده و حاكي از تأثير مديريت صحيح بر مراتع بوده و باعث حفظ و ثبات بهره برداري بلند مدت از مراتع مي شود.