مدلسازي بومگردي در تفرج متمركز با استفاده از آناليز تحليل سلسله مراتبي و سامانه اطلاعات جغرافيايي در منطقه ونايي بروجرد از استان لرستان

يكي از مهم ترين مراحل در برنامه ريزي تفرجي در صنعت اكوتوريسم ارزيابي و تعيين مناطق مناسب براي تفرج با توجه به توان اكولوژيكي سرزمين است. زيرا برنامه ريزي زيست محيطي بدون تعيين و ارزيابي توان اكولوژيكي سرزمين امكان پذير نمي باشد. هدف از مطالعه حاضر مدلسازي شايستگي گردشگري متمركز حوزه آبخيز ونايي شهرستان بروجرد در استان لرستان مي باشد. اين تحقيق در سال 1394 بصورت كتابخانه اي، پرسشنامه اي و ميداني صورت گرفت. با استفاده از سوابق كتابخانه اي، نظرات متخصصين و استخراج نظرات گردشگران از پرسشنامه استاندارد و نيز از طريق آناليز تحليل سلسله مراتبي (AHP) با نرم افزار Expert Choice، ابتدا عوامل موثر بر گردشگري رتبه بندي شدند. سپس لايه هاي اطلاعاتي و مكاني متناظر هر عامل از طريق منابع موجود مانند نقشه هاي توپوگرافي، تصاوير ماهواره اي، نقشه ها، استفاده از اطلاعات ادارات منطقه و نقشه هاي پايه مانند مدل رقومي ارتفاعي، شيب، جهت و ... در محيط نرم افزار ArcGIS تلفيق شدند. معيارهاي مورد بررسي به دو دسته كلي فيزيكي و غيرفيزيكي تقسيم شدند. در مجموع با توجه به نوع گردشگري متمركز 22 معيار مورد ارزيابي قرار گرفته و نقشه هاي هر كدام جداگانه در محيط نرم افزار توليد و بر اساس رتبه بندي با هم تلفيق شدند. نتايج آناليز تحليل سلسله مراتبي نشان داد كه مهم ترين زير معيار در معيار فيزيكي، حساسيت خاك به فرسايش است كه ضريب 431/0 را به خود اختصاص داد و زير معيارهاي فاصله و اسكان هر كدام با ضريب 028/0 كم اهميت ترين معيار بودند. همچنين نتايج نشان داد كه كم اهميت ترين و مهمترين زير معيار در معيار زيستي به ترتيب خصوصيات جوامع و امنيت با ضرايب 033/0 و 56/0 بود. نتايج مدل نهايي نشان داد كه وسعت مناطق با شايستگي بالا و نامناسب تقريبا با هم برابر هستند به نحوي كه 1457 هكتار از سطح منطقه معادل 85/24 درصد در طبقه S1 يا شايسته، 1751 هكتار برابر با 86/29 درصد در طبقه S2، 1200 هكتار معادل 46/20 درصد در طبقه S3 و 1456 هكتار برابر با 83/24 درصد در كلاس غيرشايسته يا N قرار گرفتند. در مجموع بايد گفت كه شيب و كوهستاني بودن منطقه مهم ترين عامل محدوديت در تفرج متمركز است و چشم انداز، قله هاي زياد، تنوع گياهي و باغات و مزارع عوامل افزايش گردشگري متمركز مي باشد. با آموزش راهنمايان محلي در مسيرهاي مناسب مي توان عامل محدوديت شيب را كم كرد.