زيست دسترس پذيري و غلظت فلزات سنگين در خاك‌ها و گياهان اطراف سد باطله معدن ايرانكوه

معدن كاري از منابع بالقوه ورود فلزات به داخل محيط به ويژه خاك و گياهان است. در اين پژوهش غلظت و دسترس پذيري فلزات سنگين در خاك ها و گياهان اطراف سدهاي باطله معدن ايرانكوه به عنوان بزرگ ترين معادن سرب و روي كشور بررسي شده است. براي اين منظور 31 نمونه خاك از زمين هاي گلخانه اي اطراف سد باطله فرآوري معدن برداشت شد و غلظت فلزات سنگين، محتواي دسترس پذير آن ها به همراه برخي خواص فيزيكوشيميايي خاك اندازه گيري شد. نتايج نشان دهندۀ غلظت بالاي فلزات Zn، Pb و Cd در نمونه هاي خاك (ميانگين به ترتيب 955، 261 و 2/17 ميلي گرم بر كيلوگرم) است و با نزديك شدن به سد باطله بر درجۀ آلودگي هر سه فلز افزوده مي شود. هم چنين اين سه فلز با ساير فلزات هم بستگي ضعيفي داشته و از بين خواص خاك نيز با درصد رس هم بستگي معناداري نشان مي دهند. براي استخراج فلزات از 17 نمونه خاك منطقه از محلول DTPA استفاده شد. بر اساس نتايج به دست آمده از اين روش، سهم غلظت دسترس پذير از غلظت كل براي فلز Cd از دو فلز ديگر بيش تر است (60 % براي كادميم، 20 % براي روي و 10 % براي سرب) و با توجه به ماهيت قليايي نمونه هاي خاك بخش دسترس پذير براي هر سه فلز درصد كمي از غلظت كل آن ها را شامل مي شود. تعيين غلظت كل فلزات در سبزيجات كشت شده در خاك هاي گلخانه اي (گياه ريحان (Ocimum basilicumنيز نشان داد كه غلظت هر سه فلز بررسي شده بسيار بيش تر از غلظت مجاز آن در گياهان غيرآلوده است و هم بستگي منفي و معناداري بين غلظت فلزات در ريشه و ميزان زيست دسترس پذير آن ها در خاك ديده مي شود. كه با توجه به نتايج، مصرف اين سبزيجات مي تواند با ايجاد خطر سلامتي براي مصرف كنندگان در طولاني مدت همراه باشد