تخمين بهره وري آب محصول گندم در شبكه آبياري و زهكشي درودزن استان فارس

Estimation of water productivity of wheat in Droudzan irrigation and drainage network, Fars Province, Iran

مديريت آبياري، تعيين كارايي مصرف آب و ارايه راه­كارهاي كارآمد براي افزايش بهره­ وري منابع آب محدود، مبتني بر برآورد صـحيح عملكـرد محصـول و ميـزان واقعي آب مصرفي است كه اندازه­ گيري دقيق آن­ها بدون استفاده از ابزار مناسب، بسيار دشوار مـي­باشـد. در اين راستا شبكه آبياري و زهكشي درودزن استان فارس بر اساس اراضي تحت پوشش يك آبگير، در محيط GIS به 86 واحد مطالعاتي تقسيم گرديد و اجزاي بيلان آب و عملكرد محصول در هر يك از واحدهاي مكاني، در دوره 10 ساله (2010-2000)، توسط مدل اگروهيدرولوژيكي- توزيعي SWAP و با كمك برنامه ­­نويسي در محيط MATLAB برآورد شد. عملكرد گندم در شبكه درودزن با دقت قابل قبولي توسط مدل توزيعي SWAP، شبيه سازي گرديد. پس از اعتبارسنجي مدل، اجزاي بيلان آب توسط مدل واسنجي شده، شبيه ­سازي و متوسط بهره ­وري آب در شبكه درودزن برآورد شد. نتايج نشان داد با وجود كاهش ميزان آب كاربردي در شبكه، بهره ­وري آب افزايش يافته است يعني مي­توان با مديريت آب، محصول بيشتري توليد نمود. برآورد اجزاي بيلان آب و عملكرد محصول در شبكه به خصوص در شرايط بحران و كمبود آب كه بايد بالاترين بهره ممكن از آب­هاي قابل دسترس حاصل گردد، مي­تواند براي ارزيابي مديريت آب كشاورزي و يافتن راه­كارهاي افزايش كارايي مصرف آب راه­گشا باشد.

Irrigation management, water use efficiency determination and provision of efficient solutions for increasing of limited water resources productivity are based on accurate estimation of crop yield and actual water consumption which its exact measurment is very difficult without proper tools. In this regard, Doroudzan irrigation and drainage network of Fars Province in Iran was divided into 86 simulation units using GIS. Water balance components and crop yield were determined in each spatial unit during a 10-year period (2000-2010) using distributed SWAP model and through MATLAB software programming. There was good correlation between the observed and simulated wheat yield amounts in each simulation unit. After validating of the model, the water balance components were simulated by calibrated model and the average water productivity in the Doroudzan network was estimated. The results showed despite decrement in water use in the network, water productivity has been increased means that higher yield can be produced by water managenment. Estimating of water balance components and yield production in the network, especially in crisis situations and water deficit condition can be used for agricultural water management evaluation and finding ways to increase water use efficiency.