بررسي رفتارهاي بهداشتي ونظافت‌گري زنبورعسل ايراني (Apis mellifera meda) در كلني‌هاي انتخاب شده نسل سوم و چهارم طرح اصلاح نژاد براي مقاومت به كنه واروآ (Varroa destructor)

Study on the hygenic and grooming behaviours of Iranain honeybees colonies (Apis mellifera meda) in the third and fourth generation of breeding plan for resistance to Varroa distructor

به ­دليل اثرات سوء سموم شيميايي مورد استفاده براي مبارزه با كنه واروآ در كلني­ هاي زنبور عسل، استفاده از روش­ هاي غير شيميايي نظير انتخاب براي رفتارهاي بهداشتي مورد توجه قرار گرفته است. رفتار بهداشتي شامل تشخيص نوزادان مرده، آلوده و يا غير طبيعي درون سلول­هاي نوزاد، درپوش­ برداري، خارج كردن نوزادهاي مرده و يا آلوده است كه در كنار رفتار نظافت گري زنبور عسل عليه كنه واروآ به­ كار گرفته مي­شود. براي بررسي رفتار نظافت گري از 60 كلني (30 كلني مقاوم و 30 كلني شاهد) موسسه تحقيقات علوم دامي كشور در استان البرز در دو نوبت يعني از شهريور تا مهر ماه 93 و از خرداد تا مهر ماه 94 به مدت يك روز در هفته استفاده گرديد. براي اندازه­ گيري رفتار نظافت گري، صفحات آغشته به گريس در كف كندوهاي كف باز آزمايشي قرار داده شد و تعداد كنه­ هاي سالم و غير سالم موجود بر روي صفحات شمارش شد. ميزان درپوش ­برداري و خارج نمودن نوزادان مرده در كلني­ هاي مقاوم و شاهد در شهريور 93 و خرداد 94 تعيين شد .براي تعيين ميزان رفتار بهداشتي از ازت مايع براي كشتن شفيره ­ها استفاده گرديد. تعداد سلول­هاي درپوش­ برداري و تخليه شده در سه مقطع زماني پس از ريختن ازت مايع شمارش شد .كلني­ هايي كه بيش از 95 در صد نوزادان مرده، آلوده و يا غير طبيعي را در مدت 48 ساعت از كندو خارج نمودند به­ عنوان كلني­ هاي بسيار بهداشتي در نظر گرفته شدند. ميانگين رفتار نظافت­ گري در سال­ هاي 93 و94 به­ ترتيب 1±61 و 3±65 به ازاي هر كلني به­ دست آمد كه تفاوت بين آن­ ها معني­ دار بود. طي دو سال بررسي كلني­ هاي بهداشتي به­ ترتيب 30 و 3/32 درصد بود و هم­چنين درصد كلني­ هاي مقاوم نسبت به شاهد بيشتر بود. همچنين درصد درپوش­ برداري و حذف شفيره­ هاي مرده در سلول­ ها بعد از 48 ساعت در سال 93 و94 به­ ترتيب 88/5، 91/3 و 85/5، 86/6 بود و تفاوت بين آن­ ها نيز معني­ دار بود. نتايج نشان داد كه همبستگي مثبت و معني­ داري ميان رفتار نظافتگري و توليد عسل و همچنين رفتار درپوش برداري و حذف شفيره­ هاي آلوده وجود دارد. نتايج اين تحقيق نشان مي­ دهد. كه زنبور عسل ايراني رفتارهاي بهداشتي بالاتري در مقابل كنه واروآ و ساير بيماري­ هاي زنبور عسل نشان مي­ دهد. با انتخاب و اجراي برنامه­ هاي اصلاح نژاد مي­ توان ميزان اين رفتار­ها را در جهت ايجاد جمعيت­ هاي مقاوم به كنه تقويت نمود.

Due to the harmful effects of using chemical pesticides to control Varroa in honey bee colonies, the use of non-chemical methods such as hygenic behaviors of honey bee has been considered. The hygenic behaviour includes detection of dead, infected or abnormal infants in breed cells, uncapping, removing the broods and grooming to remove Varroa from the body. These hygenic behaviours are important defense mechanisms against a variety of pathogens such as bee bacteria, fungi and also Varroa mites. In this research, the hygenic mechanism and grooming behaviour of Iranian honey bees against Varroa mite was investigated in two generations. The study was accomplished on 60 colonies (30 resistant and 30 sensitive colonies as control) of Alborz National Institute of Animal Science Research in two sessions: one day a week from September to October 2014, and from June to October 2015. To measure the grooming behaviour, grease-treated plates were installed in the floor of the test bed and the number of healthy and unhealthy Varroa Mite on the plates was counted. The rate of uncapping and removed of dead broods was determined in resistant and control colonies on June 2014 and October 2015. To determine the hygenic behaviour, liquid Nitrogen was used to kill pupae. The number of uncapped and discharged cells was counted in three periods of 24, 48 and 72 hours after the application of liquid nitrogen. Colonies that removed more than 95% of dead, infected or abnormal broods within 48 hours were considered as very hygienic colonies.The average of grooming behaviour in 2014 and 2015 was 61 ± 1 and 65 ± 3 per colony respectively (p<0.01). Hygenic colonies were 30% and 32.3% in 2014 and 2015 respectively. Also, the percentage of uncapping and removing after 48 hours in 2014 and 2015 Were 88.5, 91.3 and 85, 5.86.6 respectively, which was different significantly (p<0.01). The results showed, the correlation between grooming behaviour and honey production was significant. Also, the correlation between uncapping and removing behaviours was significant. The results of this research and other studies conducted by other Iranian researchers showed that the Iranian honeybee has shows higher hygenic behaviour against Varroa and other bee diseases. By selecting and implementing good breeding programs, it is possible to increase the rate of these behaviours in order to create Varroa mite-resistant populations.