ارتباط بين ميزان فلزات سنگين و برخي ويژگيهاي فيزيكي -شيميايي خاك در حوزه ي آبخيز قرنقوچاي

Relationship Between Heavy Metals and Some Soil Physico-Chemical Properties in Garangochay Watershed

در حوزه­ ي آبخيز قرنقوچاي واقع در استان آذربايجان شرقي، شواهد مربوط به آلودگي فلزات سنگين گزارش شده است. آزمايش­هاي اوليه نمونه هاي آب چشمه هاي منطقه نيز مقادير برخي از اين فلزات را چندين برابر بالاتر از ميزان مجاز آن را نشان داد. هدف پژوهش حاضر بررسي اين موضوع است كه با توجه به آلودگي آب هاي منطقه به فلزات سنگين، آيا خاك هاي منطقه نيز تحت تاثير اين آلودگي هستند يا خير. در صورتي كه پاسخ مثبت است ميزان اين فلز/فلزات با كدام ويژگي هاي خاك ارتباط دارند. براي اين منظور، پس از انجام بررسي­هاي صحرايي و نمونه­برداري از خاك هاي منطقه و تجزيه ويژگي هاي فيزيكي و شيميايي و نيز فلزات سنگين در آن ها، تجزيه و تحليل هاي لازم بر اساس تعيين ضرايب همبستگي بين عناصر و ويژگي­هاي فيزيكي وشيميايي نمونه ­هاي خاك و نيز آناليزخوشه اي انجام گرفت. يافته­هاي اين پژوهش نشان دادند كه مس با كربن آلي و آلومينيوم، كروم، منگنز با درصد رس نمونه هاي خاك همبستگي مثبت داشته اند. در طبقه‌بندي يافته هاي بدست آمده اين پژوهش با استفاده از آناليز خوشه اي، 5 شاخه اصلي تشكيل شدند كه با يافته هاي تعيين ضرايب همبستگي همخواني نشان دادند. همبستگي مثبت بين برخي فلزات و ميزان رس و مواد آلي نمونه هاي خاك دلالت بر اين مي كنند كه مواد آلي و رس خاك ها با تثبيت فلزات، خطر رها شدن آن ها را به محيط زيست كاهش مي دهند. لازم است پژوهش هاي ديگري انجام گيرد تا منشا ناشي از فعاليت هاي زمين شناختي و انساني فلزات اندازه گيري شده اين طرح را تعيين نمايد.

Heavy Metal contamination in Garangochay watershed was reported. Primary experiments of the stream water samples showed Heavy Metal concentrations were several times higher than standard ones. The purpose of this research is that with attention to Heavy Metal pollution of the water samples, are the soils polluted with these metals. If answer is positive, which soil properties are related to these metals? For this purpose, after field investigations and the soil sampling and analyses of soil physico-chemical properties and heavy metals, correlation coefficients and cluster analyses of data were determined. Results showed that Cu with OC and Al, Cr, and Mn with clay percentages of soil samples had positive correlation. Five main clusters were determined with cluster analysis that was in agreement with correlation coefficients. Positive correlations between clay and OC of the soil samples with some metals indicate that these 2 soil components with metals fixing, reduce their release into environment. Other researches are necessary to determine geology and anthropogenic sources of these metals.