بررسي آلودگي عناصر راديواكتيو برپايه اندازه‌گيري‌هاي ژئوفيزيك راديومتري هوابرد گلجه زنجان

Investigating the Pollution of Radioactive Elements Based on Airborn Radiometric Geophysical Measurements in Goljeh (Zanjan province)

محدوده مورد مطالعه از نظر جغرافيايي در بخش جنوب شرقي نقشه زمين­شناسي 1:100000 هشتجين استان زنجان واقع شده است و از نظر موقعيت زمين شناسي البرز غربي و ايران مركزي گسترش يافته است. در اين ناحيه كه به نام گلجه/ گليجه معروف است طيف گسترده­اي از سنگ­هاي آتشفشاني و آذرآواري، توده­هاي نفوذي گرانيتي، نهشته­ هاي تبخيري و رسوبات عهدحاضر رخنمون دارند. وجود عوارض ساختماني مانند گسل­ها و همچنين فرسايش تفريقي از ديگر پديده­ هاي رمين­ شناسي ناحيه مورد مطالعه است. در اين موقعيت زمين­شناسي آلودگي­هاي زيست­محيطي ناشي از عناصر پرتوزاي اورانيوم و توريوم و پتاسيم با روش ژئوفيزيك راديومتري هوابرد و با نمونه­برداري سيستمانيك يررسي شدند. داده­هاي ژئوفيزيك هوابرد اورانيوم و توريوم منطقه در مجموع براي هرعنصر52107 داده بوده و از آن­ها جداول، گراف­هاي توزيع فراواني، متغيرهاي آماري و نقشه ­هاي پراكندگي هريك از عناصر ترسيم شده ­است. بر اساس تجزيه و تحليل­هاي آماري و نقشه­ هاي هم­ارزش تهيه شده از نمونه ­هاي جمع آوري شده بيشترين تمركز اين عناصر (به­ترتيب 8، 40 و 6 پي­پي­ام) مربوط به توده ­هاي نفوذي گرانيتي در غرب ناحيه و كمترين آن متعلق به نواحي مركزي و بر روي سنگ­هاي توفيتي و آذرآواري است. نتايج حاصل از اين پژوهش مشخص كردكه در اين منطقه احتمال آلودگي زيست محيطي ناشي از عناصر پرتوزاي اورانيوم و توريوم وجود ندارد. هرچند كه بيشينه تمركز توريوم در منطقه ورمزيارآباد باعث ايجاد يك بي­ هنجاري قابل توجهي شده كه فراتر از حد مجاز استاندارد سازمان بهداشت جهاني(WHO) ( 20 پي­پي­ام) است.

The study area is located in the southeastern quarter of Hashtjin 1:100000 geological map in Zanjan province. The area is located in both Eastern Alborz and Central Iran geological settings and known as Gollejeh/ Gulluja region. A wide spectrum of extrusive and intrusive igneous rocks as well as volcanoclastic sediments are exposed in the investigated area. Structural elements such as faults along with lithological heterogenities led to differential erosion and creation a various topography. The aim of the study is to measure the contamination of the radioactive elements of uranium, thorium and potassium in such geological setting. A total of 52107 samples were systematically gathered by airborn radiometric geophysical method. Statistical analysis and iso-concentrational mapping overlain on the satellite and geological map of the area show that the high concentration of these radioactive elements is generally associated with the igneous rocks such as granitic rocks distributed in the eastern part of the study area (e.g. Varmaziarabd village). The low concentrations of the U, Th and K could mainly be observed over volcanoclastic rocks in the middle parts of the study area (e.g. Habash and Tristan villages). Average concentration of the radioactive elements does not show a serious contamination in the area, while the maximum concentration of the thorium elements exceeds the standard of WHO.