عملكرد سه رقم متحمل توتون هواخشك تحت تاثير آلودگي به نماتد ريشه گرهي و عامل بيماري ساق سياه در استان گلستان

Performance of three tolerant air-cured tobacco cultivars when infected by black shank and root-knot nematode in Golestan province

مهمترين عوامل بيماري‌زاي خاكزي توتون شامل قارچ‌هاي بيماري‌زاي خاكزي و نماتدهاي ريشه گرهي در تمام نقاط دنيا پراكنده بوده و موجب وارد آمدن خسارت اقتصادي فراوان به توتون مي­گردند. موثرترين روش مديريت اين عوامل بيماري‌زا، استفاده از ارقام مقاوم مي‌باشد. اين تحقيق به منظور عملكرد كمي و كيفي ارقام متحمل توتون هواخشك به نماتد ريشه گرهي و عامل بيماري ساق سياه توتون جهت معرفي رقم برتر در شرايط آلودگي طبيعي مزرعه در استان گلستان طي سال‌هاي 94-1393 با چهار تيمار و سه تكرار اجرا شد. سه رقم متحمل توتون هواخشك، شامل K17، Burley Geel 3 و BCE به همراه بارلي 21 (به عنوان شاهد حساس) در كرت‌هايي به ابعاد 8 × 5 متر مربع در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي به صورت كرت­هاي جفت شده در مزرعه‌اي با شرايط آلودگي طبيعي در روستاي والش­آباد گرگان كشت شد. ارزيابي بيماري كرت‌ها از نظر آلودگي به قارچ عامل ساق سياه توتون بر اساس روش ون جارسولد و همكاران با استفاده از شاخص 1 تا 5، به صورت هفتگي انجام شد. در چين‌هاي مختلف و در انتهاي دوره رشد، صفات مورفولوژيك مانند طول، عرض و تعداد برگ و ارتفاع بوته اندازه­ گيري شد. ارزيابي مقاومت ارقام نسبت به نماتد ريشه‌گرهي بر اساس شاخص گال، تعداد توده تخم و متوسط تخم توده در انتهاي فصل زراعي بر اساس نمره دهي 10- 0 انجام شد. صفات زراعي، عملكردي و كيفي مهم اندازه­ گيري شدند. مقايسه ميانگين صفات كيفي نشان داد كه رقم BCE داراي بيشترين و رقم بارلي 21 داراي كمترين مقدار نيكوتين بود. رقم BCE داراي بيشترين و رقم K17 داراي كمترين ميزان پتاسيم بود. از نظر مقدار ازت، رقم بارلي 21 داراي بيشترين و رقم Burley Geel3 داراي كمترين بود. نتايج حاصل از تجزيه واريانس داده­ها نشان داد كه واكنش ارقام به نماتد ريشه گرهي و عامل ساق سياه توتون در سطح احتمال 1 يا 5 درصد به طور معني دار متفاوت بود. از نظر همه صفات زراعي و عملكردي و شاخص‌هاي ارزيابي بيماري، رقم BCE به عنوان رقم برتر شناخته شده وكمترين ميزان بيماري و درصد آلودگي را دارا بود، ولي رقم شاهد (Burley 21) پايين‌تر از ساير ارقام بوده و بيشترين درصد آلودگي را داشت.

Soil-borne fungi and root-knot nematodes are distributed all over the world and cause great economic loss to tobacco. The best managing method to these diseases is using resistant cultivars. This research was performed to determine the effect of black shank and root-knot nematode on quality and yield of tolerant air-cured tobacco cultivars in Golestan province during 2014-2015 with 4 treatments and 3 replications. Three tolerant (K17, Burley Geel3 and BCE) and a susceptible tobacco cultivar (Burley 21 as control) were planted and grown on 5 × 8 m2 plots in a randomized complete block design (RCBD) as coupled plots in a field that was naturally infested with both pathogens in Valeshabad village of Gorgan. Black shank (Phytophthora nicotianae) severity on tobacco plants was determined weekly based on 1 to 5 index. Evaluation of root-knot nematode infection was performed based on gall index (0-10 scoring system), number of egg masses, and average number of eggs per egg mass at the end of season. Important morphological, agronomical and qualitative traits were determined. Mean comparison of qualitative traits showed that in the terms of nicotine content, BCE had the highest and Burley 21 had the lowest amount. For potassium level, BCE had the highest and K17 had the lowest amount. For total nitrogen, Burley 21 had the highest and Burley Geel3 had the lowest content. Reaction of air-cured tobacco varieties to soil-borne pathogenic agents showed significant differences at P≤1% or 5%. In terms of all agronomic traits, yield and disease amount, BCE cultivar was superior and showed lowest disease incidence and infection percent. The susceptible control cultivar (Burley 21) showed the highest rate of infection to soil-borne diseases and was the poorest in agronomic traits and yield.