مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - بررسي قدرت پيوند هيدروژني درون مولكولي در مشتقات الكترون دهنده اورتو-هيدروكسي بازهاي شيف

چكيده فارسي :

ﺷﯿﻒ ﺑﺎزﻫﺎ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎﺗﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﻗﺮن اﺧﯿﺮﺗﻮﺟﻪ زﯾﺎدي را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻌﻄﻮف ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ]1[. در دﻫﻪ اﺧﯿﺮ ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدي ﻣﻘﺎﻟﻪ و ﮐﺘﺎب در ﻣﻮرد اﯾﻦ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ در اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ. زﯾﺮا ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﯽ را در ﺷﯿﻤﯽ و ﺑﯿﻮﺷﯿﻤﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده ﮐﻪ ﻋﻠﺖ آن اﺛﺮ اﯾﻦ ﻧﯿﺮو ﺑﺮ روي ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ]2[، واﮐﻨﺶ ﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻮﻟﮑﻮل ﻫﺎي ﺣﺠﯿﻢ اﺳﺖ. ﻫﻮﮔﯿﻨﺰ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ را در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻫﺎي ﺑﯿﻮﻟﻮژي، ﻓﯿﺰﯾﮏ، ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﻮﮔﺮاﻓﯽ، زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ و ... دارد ]3-8[. اﮔﺮ ﮔﺮوه ﻫﺎي ﭘﺮوﺗﻮن دﻫﻨﺪه و ﭘﺮوﺗﻮن ﮔﯿﺮﻧﺪه در ﻣﻮﻟﮑﻮل ﺑﺎﺷﻨﺪ، ﯾﮏ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ درون ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ]IHB[ را اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ. ﻫﺮدوي اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﯾﮏ ﻧﻮع ﯾﺎ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﻨﺪ. در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ از ﺑﺮﻫﻤﮑﻨﺶ اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻫﺎ ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺣﻠﻘﻮي ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﻮد، آن ﺣﻠﻘﻪ را ﺣﻠﻘﻪ ﮐﯿﻠﯿﺘﯽ)RCP( ﮔﻮﯾﻨﺪ. در ﺷﮑﻞ ﻫﺎي ﺳﯿﺲ-اﻧﻮل ﺑﺘﺎ دي ﮐﺘﻮن ﻫﺎ، ﺑﺘﺎ آﻣﯿﻨﻮاﻧﻮن و ﺑﺘﺎ اﻧﺎﻣﯿﻨﻮ اﯾﻤﯿﻦ اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﮐﯽ ﻟﯿﺘﯽ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد. ﺣﻠﻘﻪ ﮐﯿﻠﯿﺘﯽ اﻏﻠﺐ داراي ﺷﺶ اﺗﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ]9-11[. ﻗﺪرت ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ در اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎ ﺑﺎ ﺧﺼﻠﺖ رزوﻧﺎﻧﺲ در ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻟﮑﺘﺮون ﻫﺎي  اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ. ﺟﯿﻠﯽ و ﻫﻤﮑﺎران]12[ اﯾﻦ ﻧﻮع ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ را ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻫﯿﺪرژﻧﯽ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺷﺪه رزوﻧﺎﻧﺴﯽ ]RAHB[ ﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ. ﺳﺎﺧﺘﺎر اﯾﻦ ﻧﻮع ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان رزوﻧﺎﻧﺲ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻫﺎي ﮐﻮواﻻﻧﺴﯽ در ﺣﻠﻘﻪ ﮐﯽ ﻟﯿﺖ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد. در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﻤﺎم ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻫﺎي ﻣﻮﺛﺮ در ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯿﺰان اﻟﮑﺘﺮون ﻫﺎي ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪه در ﺣﻠﻘﻪ ﮐﯿﻠﯿﺘﯽ ﺑﺮ ﻗﺪرت ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ اﺛﺮ ﻣﯽﮔﺬارد. ﺑﺎ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ 1 ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ( ﺑﺎ ﮔﺮوه ﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮون ﮐﺸﻨﺪه رزﻧﺎﻧﺲ ﺳﯿﺴﺘﻢπ ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ اﺗﻢ ﻫﺎ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺑﺘﺎ )ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ R2 ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ]11-13[ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮوه ﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮون ﮐﺸﻨﺪه ﻗﺪرت ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ را ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ دﻫﻨ