قابوس‌نامۀ معماري ايران؛ بازخواني مفاهيم و كاركردهاي گنبد قابوس

هدف اين مطالعه، تحقيق دربارۀ خاستگاه، مفاهيم و كاركردهاي صوري و نمادين گنبد (برج) قابوس بر پايۀ تفسير و تأويل كتيبۀ ده بخشي آن است. اين تفسير تاريخي ادبي تازه به بررسي فضاي تاريخي شكل گيري بنا، بازخواني برخي مفاهيم كتيبۀ بنا با روش لغت شناسي و مقايسۀ آن با كتيبۀ برخي برج مقابر ايران مي پردازد. يافته هاي اين مطالعه نشان مي دهند كه قابوس بن وشمگير براي تثبيت حكمراني خود، درست پس از زوال سامانيان و اعلان قدرت در برابر حكمرانان قدرتمندي چون آل بويه و ديگر معارضان، نماد اقتدار يا منشور حكمراني خود را در مسير گرگان [قديم] به خراسان برافراشت. قصد اصلي قابوس از ساخت اين بنا، فراتر از كاركرد تدفيني، پايه گذاري يادبودي جاودانه از فضايل، شكوه و در واقع جاه طلبي خود بوده است. به تعبيري، گنبد قابوس نمادي از تحكيم قدرت و اقتدار قابوس در عرصۀ سياسي، و كمال و برتري او در ادب و هنر بوده است.