تأثير شيوه‎هاي مختلف ذخيرۀ نزولات باران بر رطوبت خاك و خصوصيات رويشي نهال‎هاي مغير Acacia oerfota (Forssk.) Schweinf (مطالعۀ موردي: حوزۀ آبخيز معرف و زوجي دهگين استان هرمزگان)

با جمع آوري آب باران و ذخيره سازي آن با استفاده از شيوه هاي مختلف ذخيرۀ نزولات آسماني در مناطق خشك كشور، اراضي فاقد پتانسيل كشاورزي، در جهت ايجاد پوشش گياهي به كار گرفته مي شود كه در نتيجۀ آن، كاهش تبخير، رواناب و اتلاف آب و افزايش ذخيرۀ آب زيرزميني حاصل خواهد شد. هدف از اين تحقيق، تأثير شيوه هاي مختلف ذخيرۀ نزولات آسماني بر حفظ رطوبت خاك و برخي از خصوصيات رويشي نهال هاي بومي گونۀ مغير (Acacia oerfota (Forssk.) Schweinf) در حوزۀ زوجي و معرف دهگين استان هرمزگان است. خصوصيات رويشي و كيفي نهال ها شش ماه پس از توليد، اندازه گيري و سپس به سامانه هاي آبگير باران هلالي، لوزي، پيتينگ و شاهد انتقال يافت. چاله هايي با ابعاد40 ×40 ×40 سانتي متر در وسط سامانه هاي هلالي، پيتينگ و انتهاي ضلع سامانۀ لوزي جهت كاشت نهال ها حفر شد. همۀ سامانه ها عمود در جهت شيب احداث شده است. شايان ذكر است براي پلات شاهد نيز در منطقه اي هم شيب با ساير سامانه ها و فاصلۀ متوسط 2 متر از يكديگر، چاله هاي كاشت نهال حفر شد. چهار ماه پس از كاشت نهال در دورۀ بارش و ثبت پنج واقعۀ بارندگي، خصوصيات رويشي و كيفي نهال ها در سامانه ها و همچنين رطوبت خاك 24 ساعت پس از هر بارش بررسي و با استفاده از آناليز واريانس دوطرفه مقايسه شد. درجۀ شادابي نهال ها در شاهد با مقدار 2.86 در درجۀ متوسط طبقه بندي قرار گرفته و به طور معني داري كمتر از مقدار آن در شيوه هاي مختلف جمع آوري نزولات آسماني بود. ميانگين رويش قطري و ارتفاعي در سامانۀ هلالي 1.95 ميلي‌متر و 10.12 سانتي متر بود كه اختلاف معني داري با شاهد در سطح 5% داشت. اين نتايج نشان مي دهد اين اختلاف رويش تصادفي نبوده بلكه تحت‌تأثير شيوه هاي مختلف ذخيرۀ نزولات آسماني است. درصد رطوبت در سامانه هاي هلالي، لوزي، پيتينگ و شاهد (24 ساعت پس از بارش) به ترتيب 13.46، 11.95، 11.5 و 10.34 درصد بود كه اختلاف معني داري با يكديگر داشتند. بنابراين اختلاف رطوبت، واقعي بوده و ناشي از عملكرد شيوه هاي مختلف ذخيرۀ نزولات آسماني است. نتايج همبستگي بين خصوصيات رويشي و رطوبت خاك با استفاده از ضريب همبستگي پيرسون نيز نشان داد رطوبت خاك با احتمال 99%، اثر مستقيم مثبتي بر قطر يقه و ارتفاع نهال ها دارد. طبق نتايج، در شرايط طبيعي در منطقۀ دهگين، سامانۀ هلالي با بهبود بهتر ذخيرۀ نزولات و كاهش اتلاف آب و درنتيجه افزايش رطوبت خاك در مقايسه با شاهد، ميكروكليماي مناسب تري را براي رويش گياه فراهم مي كند.