بررسي تغيير دلالت‌هاي زمان در ترجمه صافي نجفي از رباعيات خيام با تكيه بر عناصر انسجام‌بخشي متن

يكي از بهترين ترجمه‌هاي رباعي‌هاي خيام به عربي، ترجمه احمد صافي نجفي است كه در سطح بالايي از شاعرانگي قرار دارد. در اين ترجمه، جدا از ويژگي‌هاي مثبت، مشاهده مي‌شود كه برگردان رباعي‌ها همراه با تغييراتي در گفتمان و دلالت‌هاي شعر خيام انجام شده‌است. مقاله حاضر در پي آن است كه با اساس قرار دادن اصل انسجام (Cohesion) و ابزارهاي انسجام‌بخشي (Cohesive devices) مايكل هاليدي (Michael Halliday) و رقيه حسن (Ruqaiya Hasan) ، به تحليل ترجمه صافي نجفي از خيام بپردازد. بر اساس اصل انسجام، رابطه‌هاي حاضر در متن، در سطح‌هاي مختلف دستوري، اعم از واژگان و ابزارهاي ربطي بين جمله‌ها، نقش زيادي در انسجام‌بخشي به متن و خلق معنا و شكل‌دهي گفتمان دارند. در رباعي‌هاي خيام نيز برخي عوامل انسجام‌بخشي‌، همچون ابزارهاي ربطي، واژگاني و ارجاعي نقش اثرگذاري بر شكل‌گيري مفهوم زمان و دم‌غنيمي در شعر خيام دارند. در اين مقاله، تلاش شده ابتدا عوامل انسجام‌بخش مرتبط با معناي زمان در شعر خيام تحليل شود، سپس تغييرهايي كه در حين ترجمه در اين عوامل اعمال شده، رصد گردد و عنوان شود كه اين تغييرها چه نقشي در تغيير معنا و گفتمان داشته‌اند تا بدين ترتيب، اهميت نقش فرم در ترجمه به شكلي ملموس بيان شود. طبق تحليل‌هاي انجام‌شده، بي‌توجهي به ابزارهاي انسجام‌بخشي‌، مانند عوامل ربطي، واژگاني و حذف‌ها در فرايند ترجمه رباعي‌ها، باعث برهم خوردن دلالت‌هاي چندگانه زمان در اين اشعار شده‌است.