مشكلات افراد ترخيص شده از مراكز ترك اعتياد و عوامل مرتبط با عود مصرف مواد در ميان آن‌ها

مقدمه: اعتياد يك بيماري رواني اجتماعي است كه باعث وابستگي رواني و فيزيولوژيك فرد مبتلا مي شود. يكي از مهم ترين موضوعات در اين رابطه، مشكلات بيماران و عود مصرف مواد است. هدف پژوهش حاضر، تعيين مشكلات افراد ترخيص شده از مراكز ترك اعتياد استان آذربايجان شرقي و عوامل مرتبط با عود مصرف مواد در ميان آن ها مي باشد. روش كار: روش اين پژوهش كيفي و كمّي (توصيفي) مي باشد. جامعه آماري اين مطالعه در بخش كيفي پژوهش، افراد معتاد و خانواده آن ها، مديران و متخصصان مراكز ترك اعتياد بهزيستي استان آذربايجان شرقي بودند كه پس از مصاحبه با 30 نفر از آنان، كه به روش نمونه گيري هدفمند انتخاب شدند، داده ها به مرحله اشباع رسيده و ساخت پرسشنامه پژوهش ميسر گرديد. جامعه آماري بخش كمي نيز، افراد ترخيص يافته از مراكز ترك اعتياد استان آذربايجان شرقي در سال 1394 بودند، كه با استفاده از روش نمونه گيري خوشه اي و انتخاب سه مركز اقامتي ميان مدت، نمونه 260 نفري كه حداقل يك بار سابقه عود مصرف مواد داشتند، انتخاب شدند. ابزار مطالعه، پرسشنامه پژوهشگر ساخته پرسشنامه مشكلات افراد ترخيص يافته از مراكز ترك اعتياد (The Problems of Discharged People from Addiction Treatment Centers Questionnaire) بود. شاخص روايي محتوا و پايايي ابزار با استفاده از همساني دروني (آلفاي كرونباخ) انجام شد. داده ها با استفاده از نرم افزار اس پي اس اس نسخه 21 تحليل شدند. يافته ها: به ترتيب اولويت، مشكلات روان شناختي و جسماني (12.87 = ميانگين رتبه)، عدم برخورداري از باورهاي كارآمد (11.49)، عدم اعتماد و پذيرش اجتماعي (10.74)، ضعف در تحمل و غلبه بر وسوسه (9.76)، بيكاري و رفاه اجتماعي و اقتصادي پايين (9.20) جزو پنج مشكل اصلي افراد ترخيص يافته مي باشند (X2 = 2489.9, P 0.01). همچنين مشكلات روان شناختي و جسماني (12.76)، عدم برخورداري از باورهاي كارآمد (11.47)، عدم اعتماد و پذيرش اجتماعي (10.32)، ضعف در تحمل و غلبه بر وسوسه (10/10)، بيكاري و رفاه اجتماعي و اقتصادي پايين (50/9)، جزو پنج عامل اصلي مرتبط با عود مصرف مواد مي باشند (X2 = 2437.1, P 0.01). نتيجه گيري: مشكلات فردي، مشكلات اجتماعي، اقتصادي و مشكلات خانوادگي از مشكلات افراد ترخيص يافته است كه نقش مهمي نيز در عود مصرف مواد دارند. بنابراين، برنامه ريزي چند بعدي براي پيشگيري از عود مصرف مواد به مسئولين پيشنهاد مي شود.