بررسي اثر و مكانيسم‌هاي فارماكولوژيك دخيل در اثرات ضد كوليت اسانس گياه سقز(Pistacia atlantica subsp. kurdica) در موش صحرايي

Biochemical and Histopathological Evidence on the Beneficial Effects of Essential Oil of Pistacia atlantica Oleoresin in Acetic Acid-induced Colitis

مقدمه: گياهsubsp. kurdica Pistacia atlantica (به زبان فارسي سقز) يكي از مهم‌ترين گونه‌هاي متعلق به خانواده Pistaciaceae مي‌باشد كه داراي خواص درماني مختلفي از جمله درمان زخم‌هاي گوارشي، التهاب دستگاه گوارشي و نيز كوليت اولسراتيو مي‌باشد. هدف: در اين مطالعه ما به بررسي اثر ضد كوليت اسانس گياه سقز و مكانيسم فارماكولوژيكي اين اثر در مدل موش ويستار مي‌پردازيم. روش بررسي: تعداد 60 سر موش نر از نژاد ويستار به عنوان نمونه در نظر گرفته شد. موش‌ها به طور تصادفي به 6 گروه تقسيم شدند. سه گروه تحت درمان با گياه در 3 دوز مختلف (25، 50 و 100 ميلي‌گرم بر كيلوگرم) تيمار شدند. القاي كوليت با استفاده از تجويز مقعدي استيك اسيد 3 درصد انجام شد. تجويز اسانس به صورت خوراكي و داروي استاندارد سولفاسالازين با استفاده از گاواژ به مدت يك هفته انجام شد. تعيين شدت بيماري و ميزان اثربخشي فرآورده گياه بر اساس اسكوربندي ماكروسكوپي، بررسي هيستوپاتولوژي و تعيين اسكور ميكروسكوپي و ميزان فعاليت Cox-2 مورد بررسي قرار گرفت. نتايج: در اين مطالعه مشخص شد كه اسانس سقز باعث كاهش چشمگير اسكورهاي ماكروسكوپي و ميكروسكوپي كوليت مي‌شود ( P<0/01). همچنين ميزان فعاليت Cox-2 با تجويز اسانس صمغ گياه سقز كاهش پيدا كرد ( P<0/01). بيشترين اثربخشي مربوط به دوز 100 ميلي‌گرم بر كيلوگرم بود. نتيجه‌گيري: اين مطالعه نشان از اثر مثبت اسانس صمغ گياه سقز در درمان بيماري كوليت اولسراتيو دارد. اين اثر را مي‌توان به فعاليت بازدارندگي اين اسانس بر روي سيتوكين‌هاي پيش التهابي نسبت داد.

Background: Pistacia atlantica subsp. kurdica is an endemic plant of Iran which belongs to Anacardiaceae family. This plant has been proposed as an efficacious remedy for gastrointestinal diseases such as inflammatory bowel disease, colitis, and peptic ulcer. Objective: In this study we decided to evaluate the efficacy and pharmacological mechanisms involved in anti-colitis effect of essential oil of Pistacia atlantica in Wistar rats. Method: Sixty Wistar rats were selected for this study and were categorized to 6 groups. Experimental colitis was induced with 3% acetic acid solution. Animals of treatment groups received different daily doses of the essential oil (25, 50, and 100 mg/Kg, orally) and.Sulphasalazine (as the standard drug), for 7 days. At the end of the study, the rats were sacrificed and the colon was removed and assessed for macroscopic and microscopic changes. Also, in order to identify the mechanisms involved in anti-colitis effect of this natural drug, the level of cyclooxygenase (COX)-2 were evaluated. Results: The essential oil of Pistacia atlantica gum significantly reduced macroscopic and microscopic scores of colitis compared with control group (P <0.01). The essential oil with the dose of 100 mg/kg showed the highest anti-colitis effect. The oil of P. atlantica remarkably suppressed the level of COX-2 in colon tissue (P <0.05). Conclusion: This research has proved the protective effect of oral administration of essential oil of P. atlantica gum on ulcerative colitis in rats. This natural drug performs anti-colitis potential through inhibiting the pro-inflammatory cytokines.