الزامات حقوق بشري و تعهدات ناشي از حق ثبت ابداعات دارويي بر اساس موافقت‌نامه تريپس: تعارض يا تعامل منافع افراد و دولت‌ها؟

مقدمه: رعايت الزامات حقوق بشري به عنوان قواعد عام الشمول در انعقاد موافقت نامه هاي بين المللي از جمله موافقت نامه هاي سازمان تجارت جهاني امري لازم و ضروري است و بر اين اساس، تعهد تضمين حق دسترسي به داروهاي اساسي به عنوان يكي از استحقاقات و مصاديق حق بر سلامتي كه ارتباط معناداري نيز با حق حيات دارد، براي دولت ها امري اجتناب ناپذير است. مواد و روش ها: تحقيق حاضر با استفاده از روشي توصيفي -تحليلي مقررات ميثاق بين المللي حقوق اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي را در خصوص حق دسترسي به داروهاي اساسي به عنوان حقي حقوق بشري كه مي تواند با بحث حمايت از ابداعات دارويي به عنوان يكي از مصاديق حق ثبت اختراع كه در موافقت نامه تريپس سازمان تجارت جهاني به عنوان جنبه اي تجاري از حقوق مالكيت فكري با وصف حقوق خصوصي مورد حمايت قرار گرفته، را بررسي مي كند. يافته هاي پژوهش: براساس مقررات موافقت نامه تريپس در خصوص حق ثبت اختراع، از جمله مواد 27 و 28، دارنده حق مالكيت فكري حقوقي انحصاري در خصوص ساخت، استفاده، عرضه براي فروش، فروش يا واردات ، پيدا مي كند كه مي تواند چالش دسترسي به داروهاي اساسي و افزايش قيمت چنين داروهايي را به دنبال داشته باشد و اين موضوع به طور خاصي كشورهاي در حال توسعه و كمتر توسعه يافته را در خصوص تعهد احترام، حمايت و اجراي حق دسترسي به داروهاي اساسي را با مشكل مواجه مي سازد. بحث و نتيجه گيري: علاوه بر تمهيدات مندرج در متن موافقت نامه تريپس درباره استثناهاي محدود و مجوزهاي اجباري، تصويب اعلاميه اجلاس دوحه در خصوص موافقت نامه تريپس و سلامت عمومي و همچنين صدور تصميم شوراي تريپس در خصوص اجراي مفاد بند 6 اين اعلاميه، به عنوان راهكارهاي در نظر گرفته شده كه عملا تعارض بين مقررات اين موافقت نامه و الزامات حقوق بشري را حل و فصل كرده است.