چيستي شناسي قطع و تأثير آن در باب ظواهر اصول فقه

The quiddity of certitude (Qat) and its implications in the appearances area of Usul al-Fiqh

اصوليان متأخّر از شيخ انصاري با تقسيم سه گانه احوال مكلّف، مباحث حجّيت را در سه باب: «قطع، ظنّ و شكّ» مورد بررسي قرار داده‌اند. ديدگاه‌هاي برگزيده ايشان در زمينه قطع، مباني ايشان در دو بخش ديگر را تشكيل داده، آن‌ها را تحت تأثير قرار داده است. يكي از اين ديدگاه‌ها در باب چيستي‌شناسي قطع است. بر اساس ديدگاه برخي از اصوليان جديد، ظاهر لفظ، بيانگر مراد متكلّم و خاستگاه ظهور، اراده استعمالي است. بدين سان، ظهور لفظ در ذهن مخاطب يا شنونده ديگر، با تصديق به مراد متكلّم تحقق مي‌يابد و منشأ آن، اصولي عقلايي است. قطعي دانستن اين اصول عقلايي موجب قطعي دانستن تصديق به ظهور و قطعي دانستن دلالت ظاهر است. قطعي يافتن دلالت ظواهر تأثيراتي در پي دارد از جمله آن كه موجب مي‌شود ظواهر، با خروج از سلك امارات ظنّي و ورود به جرگه ادلّه قطعي، حجّيّت ذاتي يابند و تخصّصا از ادلّه نهي از عمل به غير علم خارج شوند. بدين ترتيب، مي‌توان ادّعا كرد علاوه بر آن كه حجّيّت ظواهر، مقتضاي اصل اوّلي است؛ عمل به ظواهر از سوي شارع غير قابل ردع است.

The Usulis who came after Seikh Ansari, by dividing the duty-bound conditions into three, have discussed topics of authority in three fields of certitude (Qat), conjecture (Zann) and doubt (Shakk). Their selected opinion with regard to certitude has constituted their basics in the two other fields and affected them. One of the above said opinions concerns the quiddity of certitude. According to the viewpoint of some new Usulis, the appearance of a word denotes the speaker’s purpose and the origin of appearance is the usage intention. Accordingly, the appearance of a word in the mind of addressee or other hearer is realized thorough acknowledgement of the speaker’s purpose and its origin is rational principles. Considering these principles as rational leads to considering acknowledgment and denotation of appearance as definite. Considering denotation of appearances as definite has implications. For instance, the appearances by exiting the scope of al-Amarat al-Zanniya and entering the realm of definite proofs acquire inherent authority and exit by their nature the area of proofs which prohibit acting without knowledge. Therefore, it may be claimed that not only the authority of appearances is the requirement of the primary principle but also acting on the basis of appearances may not be deterred by the lawgiver