اثر تنش شوري بر عملكرد، غلظت و توزيع برخي عناصر در اندام‌ هاي مختلف دو رقم برنج(Oriza sativa. L)

به منظور بررسي اثر تنش شوري بر تجمع يون ها در ژنوتيپ هاي حساس (IR29) و متحمل به شوري (FL485) برنج، اين آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي و با سه تكرار در پژوهشكده بيوتكنولوژي كرج در سال 1393 اجرا شد. بذرهاي ارقام متحمل و حساس به شوري در محيط كشت يوشيدا رشد داده شدند و پس از 28 روز با دو غلظت صفر و 100 ميلي مولار كلرور سديم تيمار شدند. نمونه ها از برگ پرچم، ساقه و خوشه هر گياه به صورت جداگانه در زمان هاي صفر، 7، 14، 21 و 28 روز پس از شروع اعمال تيمار جمع آوري شد و غلظت عناصر سديم، پتاسيم، كلر، كلسيم و منيزيم در هر يك از اندام ها به طور جداگانه اندازه گيري شدند. نتايج نشان داد كه تحت تنش درصد افزايش تجمع سديم در برگ پرچم، خوشه و ساقه رقم حساس نسبت به تيمار شاهد به ترتيب 139، 71 و 121 درصد و بيش از رقم متحمل بود. كاهش قابل توجهي در غلظت پتاسيم برگ پرچم، ساقه و خوشه هر دو رقم در شرايط شوري مشاهده شد. شوري موجب تجمع قابل ملاحظه كلر در برگ پرچم و ساقه رقم حساس به ترتيب به ميزان 53 و 111 درصد در مقايسه با تيمار شاهد شد. كاهش چشم گيري در غلظت كلر اندام هاي رقم متحمل به استثناي ساقه آن در شرايط تنش مشاهده شد. در شرايط تنش، تجمع كلسيم در بخش هاي مختلف رقم متحمل به طور قابل توجهي بيش از رقم حساس بود. به محض اعمال تيمار شوري غلظت منيزيم غلاف برگ و برگ پرچم هر دو رقم به طور قابل ملاحظه اي كاهش يافت، درحالي كه، تغييرات معني داري در ميزان غلظت منيزيم سنبله هر دو رقم مشاهده نشد. شوري موجب كاهش معني دار عملكرد (48.4 درصد) و اجزاي عملكرد دانه در رقم حساس شد، حال آن كه درصد كاهش عملكرد در رقم متحمل معني دار نبود. نتايج نشان داد كه ژنوتيپ FL485 داراي سازوكار كاهش سرعت انتقال سديم و كلر به بخش هاي فعال گياه نظير برگ هاي جوان و خوشه مي باشد و بدين ترتيب از بروز خسارت به اين اندام ها جلوگيري كرده و مانع از كاهش معني دار عملكرد مي شود.