دگرگوني ونوگرايي تمثيل درنظريه وحدت وجود و وحدت شهود (با تكيه بر از آثار سنايي و فخرالدين ابراهيم عراقي)

Transformation and modernity of Allegory in the Theory of Existence Unity and Intuition Unity Focusing on Sanai and Fakhr al-Din Ibrahim Iraqi's Masterpieces

ديدگاه و انديشه عرفاي بزرگ در هر طبقه يا مسلك عرفاني در مواجهه با مسائل معرفتي و ارتباط انسان با پروردگارو جهان هستي، در اعصار و ازمنه، با هم متفاوت بوده است. هر يك از نگرش هاي فكري – عرفاني تحليل خاصي از معرفت داشته، براي بيان مواجيد عرفاني خود، به طور خاص، از روش نوشتاري منحصر به فرد و يا با يك انديشه ويژه كه حاصل تلاش گروهي از عرفاي بزرگ بوده بهره برده است؛ اگرچه بررسي آثار، اقوال و ساختار نوشتاري عرفا مشتركات بسياري را در دل خود تنيده اند؛ اما مداقه وافر و سنجش اين آثار با معيارهاي خاص عرفاني و زبان ادبي، تفاوت هاي ظريفي را از نظر واژگاني، تصويري و محتواي انديشه به خواننده دقيق النظر نشان مي دهد. تمثيل بهترين روش محاكاتي عرفا براي بيان بيشتر مسائل مربوط به تجربه هاي عرفاني و در سطوح بالاتر، انديشه هاي عرفاني – تعليمي بوده كه در دو مشرب بزرگ فكري وحدت شهود و وحدت وجود با هم تفاوت هاي ساختاري و تصويري دارند. نگارندگان با مقايسه آثار دو شاعر عارف به عنوان نمونه اي از اين دو تفكر عرفاني؛ يعني حكيم سنايي غزنوي و فخرالدين عراقي اين موضوع را به محك نقد گذاشته تا با ذكر شواهد آن را توضيح و تبيين كند.

The attitudes of famous mystics, facing epistemological matters and relationship between human being, the Creator, and the universe during eras and times, at any mystic level, differ from one another. Every thinking-mystic attitude is endowed with a particular analysis of the mystic and enjoys the exclusive writing methods or special thoughts to express their mystical discoveries, which might have been the results of other famous mystics’ team works. Although investigating mystics’ masterpieces, sayings, and writing structures have many things in common, much attention and evaluation of this piece with the special and pure mystical factors and literary language may provide precise readers with delicate differences regarding vocabulary, imagination, and thoughts. Allegory is considered to be the best mimetic method for the mystics to express more about mystical experiences and in higher levels, mystical-instructional thoughts, which have different structures and images in the two big inclinations of intuition unity and existence unity. By comparing the masterpieces of two mystic poets as the samples of these two mystical thoughts – i.e. Hakim Sanai Ghaznavi and Fakhr al-Din Ibrahim Iraqi – the author has tried to analyze this issue in order to explain and express the same through evidences.