تمثيل عرفاني در شعر فولكلور معاصر، بر محور «به علي گفت مادرش روزي»، اثر فروغ فرخزاد

Gnostic Allegory in Contemporary Folklore Poetry: Based on Froogh Farokhzad’s one day Ali Said to his Mama

از ديرباز، به دلايل مختلف، شاعران ترجيح داده اند كه مطلب، و بويژه مساله عرفاني مورد نظر خويش را به صورت غير مستقيم و گاه رمزي بيان كنند. يكي از روش هاي بيان غيرمستقيم اين گونه مطالب، استفاده از حكايت هاي تمثيلي است. در چنين اشعاري كه معمولا حاوي روايت هستند، كشف معناي باطني شعر در گرو رمزگشايي از داستان است. در گذشته ادب فارسي حكايت هاي حاوي تمثيل عرفاني به وفور ملاحظه مي شود. با وجود اين، در شعر معاصر نيز گاهي مي توان چنين آثاري را يافت. همچنين، تمثيل هاي عرفاني قديم با زبان رسمي و فاخر بيان شده اند، حال آنكه نمونه اي از اين گونه حكايات، شعر فروغ فرخزاد، «روزي به علي گفت به مادرش» است كه داراي ويژگي هاي فولكلور است. در اين تحقيق خوانشي عرفاني از شعر مذكور ارائه و تلاش شده است تا اثر مزبور بر مبناي چنين نگرشي رمزگشايي شود. بر مبناي يافته هاي پژوهش حاضر معلوم شد كه به رغم خوانش رايج اجتماعي از شعر مورد نظر و نيز، افشاي نيت مولف توسط خود او، مبني بر طرح مسائل اجتماعي در اين اثر، مي توان مبتني بر نظريات هرمنوتيك، خوانشي عرفاني از حكايت تمثيلي شعر مزبور به دست داد كه با مولفه هاي ساختاري و محتوايي اثر سازگار باشد. انديشه ها و مفاهيمي همچون بي ارزشي دنيا، اهميت طلب، شجاعت و عشق عرفاني از جمله مسائلي است كه از طريق تاويل خاص در اين شعر ملاحظه مي شود.

from the very late, and according to different reasons, poets have preferred to express their views, specifically in Gnosticism, indirectly or even symbolically. One of the methods of indirect expressing of these ideas is using the allegorical tales. In this kind of poetry, which is usually narrative, exploring the initial meaning of the poem is provided to decoding the story. In the late Persian literature the allegorical tales are ample. Yet, in the contemporary poetry they are sometime observed. Also, late allegorical tales are narrated in a very excellent language, while an example of allegorical tale in Farokhzad’s poetry: “one day Ali Said to his Mama” has folklore features. In this survey, a gnostic approach of the poem helps to decode the story. Although the poem is usually read according to a social approach even by the poet herself, based on the results, it has been cleared that it is possible to have a gnostic approach toward it, which is compatible with the poem’s structure and meaning. Ideas like worthlessness of this world, importance of desire, bravery, and gnostic love are concepts which are obtained through the gnostic approach.