تأثير برنامه آموزشي نظريه محور بر فاكتورهاي مؤثر بر سوء مصرف مواد در بين رانندگان اتوبوس شهر همدان

Effects of the theory- based education program on the effective factor Substance abuse in Hamadan bus drivers

رانندگي تحت تأثير مواد مخدر، به عنوان يك آسيب اجتماعي محسوب مي شود كه اثرات زيان آوري بر يك جامعه وارد مي سازد. در اين بين تئوري رفتار برنامه ريزي شده، يكي از راهكارهاي مؤثر در پيشگيري از سوءمصرف مواد مخدر است. هدف اين مطالعه بررسي تأثير برنامه آموزش پيشگيري از سوء مصرف مواد با بهره گيري از اين تئوري بود. اين پژوهش يك مطالعه نيمه تجربي بود كه بر روي 80 نفر از رانندگان اتوبوس پايانه حمل و نقل شهر همدان انجام شد. رانندگان اتوبوس بصورت تصادفي به گروه مداخله (40 نفر) و كنترل (40 نفر) تقسيم شدند. پس از انجام ارزشيابي تشخيصي به منظور تعيين بهترين فاكتور پيش بيني كننده سوء مصرف مواد مخدر، اقدام به طراحي برنامه آموزشي و اجراي 3 جلسه آموزشي در مورد پيشگيري و مهارت هاي مقاومت در برابر سوء مصرف مواد گرديد. پس از 2 ماه از مداخله آموزشي، داده ها با استفاده از پرسشنامه جهت سنجش سازه هاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده جمع آوري گرديد. از نرم افزار آماري SPSS-16 و آزمون هاي آماري مناسب براي تجزيه و تحليل داده ها استفاده گرديد. يافته ها نشان داد اختلاف معني داري براي ميانگين نمرات نگرش (9/534 =P-value=0/001، t)، هنجارهاي انتزاعي (9/595=P-value=0/001 t) و كنترل رفتاري درك شده (4/148-= P-value=0/001، t ) در بين دو گروه مداخله و كنترل قبل و بعد از مداخله آموزشي وجود داشته است.

Driving under the influence of drugs is considered as a social pathology that makes adverse effects on a society. In this regard theory of planned behavior is one of the strategies in the prevention of substance abuse. This study aimed to investigate the impact of substance abuse prevention education program utilizing this theory. This quasi-experimental study was conducted on 80 bus drivers of transportation terminals in Hamadan. Bus drivers were randomly divided into two groups. After diagnostic evaluation to determine the best predictive factor for substance abuse, educational program on the prevention and skills to resist drug abuse for three sessions were designed and implemented. Data collection tool was a questionnaire consisted demographic information and the theory of planned behavior constructs. Effect of educational intervention on behavior was assessed two months after the last training session. SPSS-16 was employed for data analysis. Results showed that after educational intervention, the average rates of constructs of the theory of planned behavior (attitude, subjective norms, behavioral and intention) in intervention group significantly increased but the mentioned changes were not significant in the control group. The results showed that using the theory of planned behavior along with the training skills to resist drug abuse have significant impact on creating a psychiatric immunization and refusal drug abuse psychoactive substance abuse in drivers.