اثربخشي مداخله ذهن آگاهي مبتني بر كاهش استرس بر انعطاف‌پذيري روانشناختي، تحمل پريشاني و تجربه مجدد ضربه در جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه

مقدمه: در ايران تعداد زيادي از جانبازان از اختلال استرس پس از آسيب رنج مي برند و تلاش هاي زيادي براي ارزيابي انواع درمان هاي روانشناختي در اين زمينه صورت گرفته است. يكي از درمان هايي كه مي تواند در اين زمينه مؤثر باشد درمان ذهن آگاهي مبتني بر كاهش استرس است. هدف: هدف پژوهش حاضر تعيين اثربخشي مداخله ذهن آگاهي مبتني بر كاهش استرس بر انعطاف پذيري روانشناختي، تحمل پريشاني و تجربه مجدد ضربه در جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس از آسيب بود. مواد و روش ها: اين پژوهش در سال 1395 با يك طرح نيمه تجربي انجام شد. جامعه آماري كليه جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس از آسيب مراجعه كننده به بيمارستان شهيد رجايي شهرستان نجف آباد بود كه از بين آن ها تعداد 40 جانباز مبتلا به صورت نمونه هدفمند انتخاب شدند و به صورت تصادفي در دو گروه آزمايش و كنترل قرار گرفتند. ابزار پژوهش پرسشنامه پذيرش و عمل، مقياس تحمل پريشاني و مقياس استرس ضربه ثانوي بود كه به صورت پيش آزمون و پس آزمون بر روي هر دو گروه اجرا شد. آموزش ذهن آگاهي مبتني بر كاهش استرس صرفاً براي گروه آزمايش اجرا شد و پس از آن پس آزمون براي هر دو گروه انجام گرفت. يافته ها: جهت تجزيه و تحليل داده ها از آمار توصيفي و آزمون تحليل كوواريانس استفاده شد. يافته ها نشان داد كه مداخله ذهن آگاهي مبتني بر كاهش استرس بر تحمل پريشاني (F=16/4, P 0.05) و تجربه مجدد ضربه (F=10.92, P 0.05) در جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس از آسيب تأثير معني داري دارد ولي بر انعطاف پذيري روانشناختي در جانبازان مبتلا به اين اختلال تأثير معني داري ندارد (F=2.14, P 0.05). اين تأثيرپذيري در مورد خرده مقياس هاي تحمل پريشاني (تحمل، جذب، ارزيابي و تنظيم) و تجربه مجدد ضربه (مزاحمت، اجتناب و برانگيختگي) نيز معني دار شد. ميانگين و انحراف معيار نمرات انعطاف پذيري در گروه آزمايش در پيش آزمون و پس آزمون به ترتيب (S=4.08، M=33.21) و (S=3.34، M=36.21) و در گروه كنترل به ترتيب (S=5.83، M=33.48) و (S=5.57، M=33.17) و در مورد تحمل پريشاني در گروه آزمايش به ترتيب (S=7.68، M=33.62) و (S=8.05، M=39.87) و گروه كنترل به ترتيب (S=9.66، M=34.77) و (S=10.00، M=9.66) مي باشد. در تجربه مجدد ضربه در گروه آزمايش به ترتيب (S=7.47، M=62.86) و (S=10.64، M=57.24) و در گروه كنترل به ترتيب (S=10.64، M=57.24) و (S=12.52، M=54.76) به دست آمد. بحث و نتيجه گيري: نتايج پژوهش فوق نشان داد كه ذهن آگاهي مبتني بر كاهش استرس مي تواند در افزايش تحمل پريشاني و كاهش علائم اختلال استرس پس از آسيب تأثيرگذار باشد. آموزش ذهن آگاهي باعث مي شود افراد بدون تلاش در جهت هر نوع تغيير، صرفاً تجارب هيجاني خود را مشاهده و بپذيرند. نتيجه به دست آمده در مورد متغير انعطاف پذيري روانشناختي احتمالاً به علت حجم كم نمونه بوده است.