ﻋﻮاﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و رواﻧﯽ ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﺳﻼﻣﺖ در ادﻋﯿﻪ و رواﯾﺎت

توصيه ها و فرامين پيامبر اسلام(ص) و ائمه معصومين(عليهم السلام) و تأثير عمل به آنها بر سلامت انسان موضوعي است كه توجه همه به ويژه مومنين را به خود جلب مي كند. تشريح و تبيين اين دستورات در حوزه هاي مختلف و تأثير آن بر سلامت و بهداشت نه فقط براي جامعه دينداران بلكه براي همگان مهم است و مي تواند براي آنان مفيد و قابل استفاده باشد. اين پژوهش با هدف جايگاه بهداشت و سلامت در ادعيه و روايات، انجام شد و با رويكرد تركيبي الهيات، روان شناسي و جامعه شناسي به موضوع پرداخته است. نتيجه اين پژوهش نشان مي دهد كه در ادعيه و روايات، توجه به بهداشت و سلامت انسان در همه ابعاد آن شده است و عمل به آموزه هاي ديني و دستورات معصومين(عليهم السلام) مي تواند سلامت انسانها را تأمين كند. در ادعيه و روايات هم در خصوص سلامت و بهداشت جسماني و هم در خصوص سلامت و بهداشت غير جسماني دستورات و توصيه هاي فراواني آمده است. در زمينه سلامت جسماني دستوراتي پيرامون خوردن، آشاميدن، مسائل مربوط به زناشويي و غيره آمده است كه رعايت آنها سلامت بدني انسان را تأمين مي كند. اين دستورات در حوزه بهداشت غيرجسماني به سه دسته رواني، اعتقادي و اجتماعي قابل تقسيم است. اكثر توصيه هاي اخلاقي( اعم از سلبي و ايجابي) در دين معطوف به سلامت رواني انسان است كه در اين زمينه مي توان به بخل، حسد، ترس و نفاق اشاره كرد. از آنجايي كه باور و اعتقاد نقش اساسي در شكل گيري و كيفيت رفتار و همچنين شخصيت انسانها دارد، اسلام اهتمام فراواني به اعتقادورزي صحيح انسانها دارد. در حوزه سلامت اجتماعي نيز اسلام دستورات اكيدي بر پرهيز از مواردي چون جهل، ظلم، تفرقه و پيمان شكني كه مي تواند بهره وري و همزيستي مسالمت آميز را از ميان ببرد و جلوي رشد انسانها را بگيرد وجود دارد. هرچند كه در اين پژوهش بهداشت و سلامت به جنبه هاي مختلفي تقسيم شده است اما بايد يك نگرش وحداني به بهداشت و سلامت داشت.