ارزيابي ريسك اكولوژيك فلزات سنگين در خاك سطحي پيرامون صنايع اصلي در شهرستان اردكان

مقدمه: امروزه با گسترش روزافزون صنايع، آلودگي هاي ناشي از آن توجه مجامع علمي و زيست محيطي را به خود جلب نموده است. تحقيق حاضر به منظور مطالعه غلظت و پراكنش فلزات سنگين در خاك سطحي منطقه اي صنعتي در شهرستان اردكان انجام شد. روش بررسي: بدين منظور در منطقه اي به وسعت 20000 هكتار نمونه برداري از خاك سطحي (عمق صفر تا پنج سانتي متري) در قالب 5 ترانسكت خطي انجام شد. در مجموع در 45 نمونه خاك غلظت آرسنيك، كادميوم، كروم، نيكل، موليبدن، سرب، واناديوم و روي به روش ICPOES اندازه گيري گرديد. سپس شاخص هاي فاكتور آلودگي ( )، ريسك بالقوه اكولوژيكي ( ) و خطر بالقوه اكولوژيكي كل (RI) محاسبه شد. همچنين از همبستگي پيرسون براي بررسي رابطه بين فلزات سنگين مختلف با يكديگر استفاده شد. يافته ها: يافته هاي تحقيق نشان داد ميانگين غلظت فلزات مورد بررسي معادل 85/9، 31/0، 33/35، 001/1، 28/43، 51/ 18، 8/44، 3/78 به ترتيب براي عناصر As، Cd، Cr، Mo، Ni، Pb، V و Zn ميلي گرم بر كيلوگرم در خاك منطقه است. غلظت تمام عناصر مورد بررسي به جز موليبدن و نيكل، در پايين دست و نزديكي صنايع فولاد، گندله و كاشي و سراميك در بالاترين مقدار اندازه گيري شده بود. Eri عناصر و RI نيز در پايين دست صنايع افزايش چشمگيري نشان داد. قوي ترين ميزان همبستگي ميان غلظت جفت عناصر CrNi، CdZn و AsCr وجود داشت كه بيانگر منشاء انتشار مشابه براي فلزات مذكور مي باشد. نتيجه گيري: گرچه ريسك اكولوژيك كل منطقه مورد بررسي در كلاسه ريسك كم ارزيابي شد، اما نتايج تحقيق حاضر بيانگر ضروريت اقدامات پيشگيرانه نظير گياه پالايي در پايين دست صنايع اين منطقه است.