بررسي اثر تجارت بر توسعه: ارزيابي و مقايسه شاخص‌هاي درآمد سرانه، توسعه انساني و پيشرفت انساني

اگرچه ارتباط تجارت و توسعه از ديرباز مورد توجه اقتصاددانان قرار داشته است، در پژوهش هاي انجام شده در اين زمينه، عمدتاً از درآمد سرانه به عنوان شاخص توسعه استفاده شده و بنابراين، از ساير ابعاد توسعه و كيفيت زندگي غفلت گرديده است. در اين پژوهش، با استفاده از داده هاي 104 كشور در دوره 2010-1994، رابطه تجارت و سه شاخص مختلفِ توسعه، يعني درآمد سرانه، شاخص توسعه انساني و شاخص پيشرفت انساني مورد ارزيابي و مقايسه قرار مي گيرد. هر كدام از اين سه شاخص، در يك الگوي مجزا برآورد شده و در هر الگو، رشد شاخص توسعه به صورت تابعي از رشد تجارت سرانه و وقفه هاي آن، در كنار گروهي از متغيرهاي اثرگذار بر توسعه در نظر گرفته شده است. بر اساس نتايج حاصل از تخمين، اثر مثبت رشد تجارت سرانه و وقفه هاي آن بر رشد هر سه شاخص، مورد تأييد قرار مي گيرد. با اين تفاوت كه آثار باوقفه تجارت در الگوي درآمد سرانه، تا دو دوره، اما در الگوهاي ديگر تا چهار دوره تأييد مي شود. بنابر يافته هاي اين پژوهش، اگرچه آثار آني تجارت بر درآمد سرانه بزرگ تر بوده است، اما آثار مثبت رشد تجارت بر شاخص هايي كه ابعاد بيش تري از توسعه يافتگي كشورها را مد نظر دارد، مدت بيش تري به طول مي انجامد.