دستيابي به مسير بهينه استحصال از منابع آب زيرزميني با اعمال اثرات جانبي در دشت همدان- بهار

مدل بندي پايدار در مديريت منابع آب نياز به شناخت ارتباط بين مصارف مختلف آب و نتايج بلند مدت آن از يك سوي و توجه به دسترسي به آب در حال و آينده و تقاضاي آن از ديگر سوي دارد. حوزه آبخيز دشت همدان بهار يكي از مناطق بحراني استان همدان در سال هاي اخير است. در اين دشت به علت عدم مديريت صحيح مصرف آب، سطح آب زيرزميني به شدت افت كرده است. هدف اين پژوهش ارائه مدلي به منظور يافتن حداكثر منافع خالص كشاورزان با توجه به پايداري سفره آب زيرزميني است. با توجه به اينكه اثر تخليه آب زيرزميني درطول زمان انباشته مي شود، زمان به عنوان يك متغير اساسي در حل مسئله بهينه سازي آب مطرح است. بنابر اين استفاده از مدل هاي پويا مانند روش كنترل بهينه در اين موضوع مناسب است. با استفاده از مدل كنترل بهينه، مي توان مسير بهينه استخراج آب از منابع زيرزميني را مشخص كرد. در اين مدل افزايش هزينه استحصال آب به علت بهره برداري بيشتر بصورت محدوديت وارد جريان مدل سازي شده و آثار دروني سازي اين هزينه بر مسير بهينه استحصال و قيمت تعيين شده است. نتايج اين پژوهش نشان مي دهد كه در صورت استفاده بهينه از آب و با در نظر گرفتن حداكثر رفاه كشاورزان، 45 سال زمان لازم است كه سطح ايستابي آب از 1716 به 1732 متر افزايش و در سطح بهينه قرار گيرد. در طول اين مدت قيمت هر مترمكعب آب از 3200 به 2200 ريال كاهش يافته و برداشت از سفره آب زيرزميني ساليانه به ميزان 7/1 ميليون مترمكعب كاسته مي شود. به اين ترتيب رعايت حد تعيين شده از يك طرف موجب حفظ و پايداري سفره شده و از طرف ديگر توسعه و ادامه پايدار فعاليت هاي كشاورزي و افزايش درآمد كشاورزان منطقه را به دنبال خواهد داشت.