شبيه سازي و ارزيابي شاخص تكاپوي آب سد مخزني شهيد يعقوبي با استفاده از روش تحليل پويايي سيستم

عرضه و تامين نياز آبي با اطمينان پذيري بالا نياز به برنامه هاي دقيق و كامل دارد لذا شناخت رفتار سد و شناسايي عملكرد آن از ملزومات مديريت سيستم هاي منابع آب و برنامه ريزي آينده مي باشد. در اين پژوهش از نرم افزار VENSIM كه بر مبناي روش پويايي سيستم عمل مي كند، جهت ارزيابي عملكرد سيستم موجود، پيش بيني روند تغييرات مصارف موجود مخزن در حال حاضر و ارزيابي ورودي موردنياز بررسي و صحت سنجي شده است و شبيه سازي براي يك دوره 14 ساله (1391-1378 ) انجام گرفته است. به منظور اعتبار سنجي نتايج مدل، عملكرد محاسبه اي و مشاهده اي حجم مخزن مقايسه شدند و مقدار شاخص هاي جذر ميانگين مربعات خطا (RMSE) ، خطاي استاندارد (SE) و ضريب تشخيص (R^2) به ترتيب 3/5، 3/1 و 0/83 محاسبه شد. با توجه به نتايج حاصل از شبيه سازي و پژوهش هاي ميداني و مشورت با متخصصين منابع آب منطقه، به ارزيابي عملكرد سد و شاخص تكاپوي آب (W.D.P) كه معادل با 0/128 مي باشد، پرداخته شد. دليل عدم عملكرد مناسب سد عواملي چون مقدار ورودي به سد (ميانگين سالانه 9 ميليون متر مكعب) به دليل احداث سد خاكي در بالادست مخزن و آبگيري در بالادست توسط موتور تلمبه ها از رودخانه كال سالار مي باشد و شرايط واقعي با اهداف اوليه قبل از احداث سد (حجم آب قابل تنظيم سالانه 39 ميليون مترمكعب) با شرايط موجود (حجم آب قابل تنظيم سالانه 5 ميليون مترمكعب) مطابقت نداشته است. در نهايت سياست هاي افزايش راندمان آبياري (10% تا 30% به منظور كمك به آبياري بخشي از زمين هاي كشاورزي دشت جنگل به ميزان 2/5 تا 8 ميليون متر مكعب) و بهره برداري بهنگام از سد (در جهت استفاده از جريانات سيلابي و تغذيه آب زيرزميني) اعمال شد و نتايج نشان داد كه با توجه به آبدهي رودخانه و مقدار تقاضا در 92 ماه از 168 ماه دوره شبيه سازي شده قادر به پاسخگويي مقدار نياز كشاورزي پايين دست (دشت رشتخوار) نمي باشد اما در 76 ماه علاوه بر اينكه قادر به پاسخگويي نياز كشاورزي دشت رشتخوار هست قادر به كمك در تأمين بخشي از نياز كشاورزي دشت جنگل نيز مي باشد همچنين با توجه به مدل تهيه شده ميزان حجم و ارتفاع مخزن براساس شرايط موجود بررسي گرديد كه سد با حجمي معادل 38 ميليون متر مكعب (حجم سد 72 ميليون متر مكعب) هم نيز توانايي پاسخگويي شرايط موجود را دارد.