مطالعه همبستگي و تجزيه عليّت عملكرد دانه و صفات مرتبط با آن در ارقام و لاين هاي برنج (Oryza sativa L.)

به منظور بررسي روابط بين صفات مؤثر بر عملكرد دانه و نيز تعيين روابط علت و معلولي بين آن ها، تعداد 121 رقم از ارقام بومي و خارجي موجود در كلكسيون مؤسسه تحقيقات برنج كشور در قالب طرح لاتيس ساده 11(\times)11 با دو تكرار به لحاظ 12 صفت مهم زراعي مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج حاصل از تجزيه واريانس نشان داد كه بين ژنوتيپ هاي مورد بررسي از نظر كليه صفات، اختلاف معني داري در سطح احتمال يك درصد وجود دارد. ضرايب تنوع فنوتيپي و ژنوتيپي براي اكثر صفات بالا بود كه بيانگر وجود تنوع بالا در ژنوتيپ هاي مورد مطالعه براي صفات ارزيابي شده مي باشد. ضرايب همبستگي ساده بين صفات نشان داد كه صفات وزن صد دانه، تعداد دانه پر و پوك در خوشه، تعداد پنجه و همچنين طول و عرض برگ همبستگي معني داري را با عملكرد دانه داشتند. در تجزيه رگرسيون چندگانه به روش گام به گام، صفات وزن صد دانه، تعداد پنجه، طول برگ، تعداد دانه پر در خوشه و عرض برگ به ترتيب وارد مدل شدند كه 81 درصد از تغييرات عملكرد دانه را توجيه كردند. همچنين بر اساس نتايج تجزيه عليّت، صفات وزن صد دانه (411/1) و تعداد دانه پر در خوشه (254/1) بيشترين اثر مستقيم و مثبت را با عملكرد دانه داشتند و بنابراين اين صفات مي توانند به عنوان شاخص هاي انتخاب جهت بهبود عملكرد دانه در برنج در نظر گرفته شوند.