ارزيابي عملكرد ارقام و لاين‌هاي پيشرفته سويا تحت تنش خشكي با استفاده از تجزيه GGE باي‌پلات

ارزيابي ارقام و لاين هاي سويا تحت تنش خشكي به به نژادگران در شناسايي ژنوتيپ هاي با عملكرد بالا و پايدار كمك مي كند. در اين راستا آزمايشي در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در شرايط نرمال و تنش خشكي در دو مكان رشت و گنبد (در چهار محيط) طرح ريزي شد. نتايج تجزيه مركب عملكرد دانه در بوته نشان داد كه اثر تنش، مكان، ژنوتيپ، اثر متقابل تنش در مكان، ژنوتيپ در تنش، ژنوتيپ در مكان و ژنوتيپ در تنش در مكان معني دار است. در اين مطالعه از روش GGE باي پلات براي بررسي 121 رقم و لاين هاي پيشرفته سويا در چهار محيط استفاده شد. نتايج حاصل از روش باي پلات نشان داد كه مؤلفه اول 66 و مؤلفه دوم 22 درصد (در مجموع 88 درصد) از كل تغييرات را توجيه نمودند كه نشاندهنده اعتبار نسبتاً خوب باي پلات در توجيه تغييرات G+GE است. نتايج روش گرافيكي نشان داد كه محيط هاي گنبد (تنش و نرمال) نسبت به محيط هاي رشت (تنش و نرمال) در رتبه بندي و تعيين سازگاري كاملاً متفاوت بودند. در بررسي باي پلات چندضلعي مشاهده شد كه در RD (مكان رشت تحت تنش خشكي)، GN (مكان گنبد نرمال) و GD (مكان گنبد تحت تنش خشكي) ژنوتيپ 37 و 34 بيشترين عملكرد را داشتند و علاوه بر اين مي توان اين سه محيط را به عنوان يك محيط كلان (Mega-Environment) در نظر گرفت. تعدادي از ژنوتيپ ها در موقعيتي قرار گرفتند كه هيچ محيطي درآنجا قرار نداشت. اين ژنوتيپ ها در اكثر محيط ها داراي عملكرد پايين بودند. در نمودار رتبه پايداري ژنوتيپ هاي 8، 9، 49، 63، 42، 86، 39و 46 داراي عملكرد متوسط و سازگاري بالايي داشتند كه داراي تركيب مناسبي از پايداري (سازگاري) و عملكرد بودند.