تفكيك فاكتورهاي بيماري زايي در پنج نژاد پر آزار زنگ زرد گندم (Puccinia striiformis f.sp. tritici) و شناسايي منابع مقاومت نسبت به آنها

شناسايي فاكتورهاي بيماري زايي عامل بيماري زنگ زرد و آگاهي از تعداد و هويت ژن هاي مقاومت در مواد اصلاحي گندم روند توليد ارقام مقاومي كه بتوانند مقاومت پايداري ايجاد كنند را تسريع مي سازد. به منظور بررسي ژنتيكي و تعيين طيف بيماري زايي و غير بيماري زايي ژن ها، پنج نژاد بيماري زنگ زرد گندم كه از مناطق مشهد، ساري، اردبيل، مغان و زرقان جمع آوري شده بود با استفاده از ژنوتيپ ها ي استاندارد و افتراقي بين المللي زنگ زرد، تعيين نژاد گرديدند. براساس واكنش ها، جدايه مشهد نژاد +6E158A، جدايه ساري نژاد +230E158A، جدايه اردبيل نژاد +6E142A، جدايه مغان نژاد +166E150A، و جدايه زرقان نژاد +198E130A نام گذاري شدند. براساس نتايج حاصله براي گياهان افتراقي حامل ژن هاي Yr2، Yr2+، Yr6، Yr7، Yr7+، Yr11،Yr17 ، Yr18، Yr22، Yr23، Yr25 و YrA در مقابل تمام نژادهاي مورد مطالعه بيماري زايي مشاهده گرديد و در گياهان حامل ژن هاي Yr1، Yr3، Yr4، Yr5، Yr10، Yr15، Yr24، YrSP و YrCV در مقابل هيچ يك از نژاد ها بيماري زايي مشاهده نشد. سپس به منظور ارزيابي ميزبان هاي زنگ زرد، واكنش مقاومت 45 ژنوتيپ گندم در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مرحله گياهچه اي تحت شرايط گلخانه نسبت به پنج نژاد پرآزار، مورد بررسي قرار گرفت. در بررسي اجزاء مقاومت به زنگ زرد، صفات دوره كمون و تيپ آلودگي يادداشت برداري گرديد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد اختلاف بسيار معني داري بين واكنش ژنوتيپ هاي گندم نسبت به نژادها وجود دارد و واكنش مشابهي نسبت به نژادها نداشتند. احتمالاً ژن هاي YrND، YrSD، YrSU، Yr32 و Yr27 به تنهايي و يا تركيبات مختلف با ساير ژن هاي مقاومت ناشناخته در ژنوتيپ هايي كه مقاومت اختصاص به نژاد داشتند سبب ايجاد مقاومت در مقابل نژادهايي كه براي اين ژن ها بيماري زا نبودند شده است. استفاده از ژن هاي مقاومت موجود در ژنوتيپ هاي داراي مقاومت گياهچه اي در مناطقي كه نژادهاي مورد مطالعه يا مشابه شايع هستند، مقدور خواهد بود. ضمن اينكه امكان بروز مقاومت گياه كامل در شرايط مزرعه اي در ژنوتيپ هايي كه تحت شرايط گلخانه اي حساسيت نشان دادند نيز منتفي نيست.