تجزيه ژنتيكي مقاومت به بيماري پاخوره Gaeumannomyces graminis var. tritici جدايه T-41 در گندم نان با استفاده از روش تجزيه ميانگين نسل‎ها

بيماري پاخوره گندم با عامل Gaeumannomyces graminis var. tritici يكي از بيماري هاي مهم گندم است كه موجب پوسيدگي طوقه و ريشه شده و در مناطق مختلف ايران خسارت زيادي به مزارع گندم وارد مي كند. توليد واريته هاي مقاوم، نيازمند به مطالعه ژنتيكي و نحوه وراثت و نوع عمل ژن در مقاومت به بيماري است، كه تاكنون هيچ گونه گزارشي در رابطه با اين بيماري وجود ندارد. لذا به منظور تجزيه ژنتيكي مقاومت و يا حساسيت به اين بيماري، نسل هاي P1 ،P2 ،F1 ،F2، BC1 و BC2 حاصل از سه تلاقي در گلخانه كشت گرديد و پس از آلوده سازي مصنوعي گياهان با نژادT41 قارچ عامل بيماري، ياداشت برداري فنوتيپي براساس ميزان خسارت بيماري و علائم روي طوقه و ريشه انجام گرفت. نتايج تجزيه ميانگين نسل ها نشان داد مدل پنج پارامتري در دو تلاقي (164 ×1528 و 1526 ×1622) و مدل چهار پارامتري در تلاقي سوم (1546 ×1528) مي تواند تغييرات بين ميانگين نسل ها را توجيه كند. اثرات افزايشي، غالبيت و اثرات متقابل افزايشي در غالبيت و غالبيت در غالبيت ژن ها در كنترل اين صفت دخالت داشتند و اثرات غالبيت و اپيستازي سهم بيشتري از بقيه اثرات داشتند. توزيع فرواني F2 تلاقي هاي مختلف نشان داد كه حساسيت بر مقاومت غالب است. تجزيه اطلاعات به دست آمده براساس نسبت هاي كلاسيك نشان داد كه با گروه بندي فنوتيپي گياهان نسل F2 در سه گروه حساس، نيمه حساس و مقاوم، اين سه گروه به ترتيب با نسبت اپيستاتيك (9:6:1) مطابقت مي نمايد كه با نتايج به دست آمده از تجزيه ميانگين نسل ها تقريبا مطابقت دارد. در تجزيه ميانگين نسل وجود اثر متقابل دوگانه و دوگانه جزئي تشخيص داده شد و حداقل تعداد ژن هاي دخيل در كنترل مقاومت و حساسيت به بيماري دو ژن برآورد گرديد كه اثر اپيستازي ژن هاي غالب مضاعف با اثر افزايشي يعني 9:6:1 تطابق نسبي داشت.