نحوه توارث مقاومت به بيماري زنگ قهوه‌اي در گندم نان با روش تجزيه ميانگين نسل‌ها

زنگ قهوه اي گندم توسط قارچ Puccinia recondita f. sp. tritici ايجاد مي‌شود و يكي از مهم‌ترين بيماري‌هاي گندم در بيشتر مناطق جهان مي باشد. نتاج F1، F2، BC1 و BC2 حاصل از تلاقي رقم بولاني ×ATRI525 و بولاني ×ATRI527 همراه با والدين، در سه تكرار در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي جهت بررسي مقاومت به بيماري زنگ قهوه‌اي كشت شدند. صفات درصد آلودگي، تيپ آلودگي، ضريب آلودگي و سطح زير منحني پيشرفت بيماري اندازه‌گيري و مورد ارزيابي قرار گرفتند. تجزيه ژنتيكي با روش ميانگين و واريانس نسل‌ها نشان داد كه علاوه بر اثرات افزايشي، اثرات اپيستازي نيز نقش مهمي در كنترل صفات داشت. اما واريانس غالبيت نسبت به واريانس افزايشي نقش مهم تري را در كنترل صفات داشتند و تفاوت معني‌داري در سطح احتمال يك درصد (p 0/01) بين نسل‌ها از نظر كليه صفات مورد بررسي مشاهده شد. نتايج تجزيه ميانگين نسل‌ها اثر غالبيت ژن‌ها را مهم‌ترين عامل ژنتيكي در كنترل بيشتر صفات مورد بررسي نشان داد. هم چنين اپيستازي افزايشي ×افزايشي، اهميت بيشتري نسبت به اپيستازي غالبيت ×غالبيت داشت. متوسط وراثت پذيري عمومي براي صفات درصد آلودگي، تيپ آلودگي، ضريب آلودگي و سطح زير منحني پيشرفت بيماري به ترتيب 0.88، 0.92، 0.82 و 0.86 براي جمعيت اول و 0.75، 0.68، 0.62 و 0.59 براي جمعيت دوم متغيير بود. وراثت پذيري خصوصي براي صفات فوق به ترتيب 0.42، 0.34، 0.52 و 0.17 براي جمعيت اول و 0.45، 0.39، 0.46 و 0.19 براي جمعيت دوم متغيير بود. متوسط غالبيت ژني براي هر چهار صفت كوچك‌تر از يك بود كه نشان دهنده نقش اثرات غالبيت در كنترل صفات بود. قدر مطلق انحراف از غالبيت براي هر چهار صفت بزرگ‌تر از يك بود.